Tương lai của chế độ CS cũng như những người đứng đầu luôn muốn thay đổi để ... bền vững. Nhưng đó là câu chuyện rất xa vời khi hiện nay con đường đó đầy sương mù và không biết dẫn đi đâu. Một chế độ như vậy người dân liệu có hạnh phúc hay phải chạy theo những thay đổi "mỗi ngày một khác" của chế độ?
Hội thảo vừa kể do Ngân Hàng Thế Giới (WB) và Viện Nghiên Cứu Quản Lư Kinh Tế Việt Nam đồng tổ chức tại Hà Nội.
Tại hội thảo đó, ông Dũng tâm sự thêm rằng ông nghĩ măi mà vẫn chưa thông là nếu tiếp tục bước tới khi không rơ sẽ đi đến đâu, đi bằng cách nào và bao giờ đến… th́ làm sao Việt Nam có thể đi nhanh và kinh tế có thể phát triển bền vững (?).
Cho đến giờ giới lănh đạo chính quyền CSVN vẫn khăng khăng sẽ hướng Việt Nam vào con đường “kinh tế thị trường theo định hướng xă hội chủ nghĩa.” Tuy nhiên giới này vẫn chưa phác họa được diện mạo của “kinh tế thị trường theo định hướng xă hội chủ nghĩa” ra sao, có những điểm ǵ khác với nền kinh tế kế hoạch theo kiểu cộng sản và kinh tế thị trường thuần túy.
Theo ông Dũng, thể chế đang được cải cách thông qua cải cách luật pháp, tái cơ cấu đầu tư công, cải cách lề lối quản trị doanh nghiệp nhà nước nhưng h́nh như chưa đủ nên lại tiếp tục cải cách thể chế.
Ông Dũng thú thật là cải cách liên tục nhưng cảm giác ở đâu đó vẫn thiếu cái ǵ đó chưa đúng, chưa đủ, chưa yên tâm vẫn c̣n nên vẫn thấy cần phải tiếp tục cải cách. Nếu cứ loay hoay cải cách th́ rơ ràng sẽ để vuột mất cả thời gian lẫn cơ hội.
Thứ trưởng của Bộ Kế Hoạch-Đầu Tư Việt Nam tự vấn, cuộc sống giống như một ḍng chảy, việc đặt định cách thức giám sát từng giống như đắp đập khiến ḍng chảy bị nghẽn, giờ phá đi th́ gọi là ǵ? Chẳng lẽ đắp đập rồi dỡ bỏ là cải cách? Không như nhiều quốc gia khác – chọn được đường ngay từ đầu, trước đây, Việt Nam đi theo một hướng giờ chuyển sang hướng khác trong bối cảnh điểm xuất phát thấp, nguồn lực hạn chế. Vậy th́ làm sao để kinh tế Việt Nam có thể tiếp cận với các chuẩn mực tốt mà các quốc gia khác phải mất vài trăm năm mới định h́nh được?
Ông Nguyễn Đ́nh Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lư kinh tế Việt Nam, góp ư: Chúng ta hay nói Việt Nam th́ khác, Việt Nam có “đặc thù”! Tuy nhiên theo ông Cung, không nên nhấn mạnh điều đó, v́ nếu cứ nhấn mạnh sự khác biệt th́ Việt Nam tự đẩy ḿnh sanh bên lề tiến tŕnh toàn cầu hóa. Có “đặc thù” th́ phải tự nắn để ḥa vào ḍng chảy chung theo chuẩn mực quốc tế.
Ông Cung dẫn Nam Hàn để chứng minh. Trước đây Nam Hàn cũng có nội chiến, cũng nghèo. Hồi thập niên 1960, Nam Hàn cũng như Việt Nam nhưng đến thập niên 1980, Nam Hàn đă bước vào giai đoạn hai của quá tŕnh phát triển c̣n Việt Nam ở giai đoạn một. Nay, Nam Hàn bước vào giai đoạn ba th́ Việt Nam cũng vẫn c̣n loay hoay ở giai đoạn một. Nam Hàn và Việt Nam rơ ràng có khác biệt nhưng việc chú trọng vào sự khác biệt đó là để tự thay đổi chứ không phải để du di, chần chừ.
Ông Raymond Mallon, một cố vấn cho dự án có tên “Hỗ trợ tái cơ cấu nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam” do chính phủ Úc tài trợ, bảo rằng, dẫu liên tục cải cách, các vấn nạn chính của Việt Nam vẫn là sự chuyển đổi của nền kinh tế rất chậm, doanh nghiệp tăng trưởng chậm, kinh doanh thiếu sáng tạo, nhờ quan hệ mật thiệt với các viên chức, các nhóm tài phiệt tiếp tục giàu nhanh nhờ có đặc quyền tiếp cận vốn, đất đai và thị trường.
Ông Jeong Ho Kim, một giáo sư của trường Chính Sách và Quản Trị tại Nam Hàn, cho biết, ba điểm chính giúp Nam Hàn thịnh vượng như hiện nay là: Chính trị đa nguyên, xă hội dân sự, sử dụng các ngành công nghiệp có hàm lượng tri thức và sáng tạo cao làm trụ cột.
Ông Jeong Ho Kim lưu ư, Nam Hàn thành công c̣n v́ vừa cảnh giác với các Chaebol (những tập đoàn do các gia tộc điều hành), vừa dùng nhiều cách để thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, gỡ bỏ sự bảo hộ các doanh nghiệp nhà nước, các lĩnh vực công ích như vận tải, tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển, tăng phúc lợi xă hội. (G.Đ)