Hàng năm vẫn có rất nhiều những người tình nguyện tham gia hiến máu. Nhưng có một vấn đề mà nhiều người chưa hiểu là tại sao bệnh nhân nhận máu hiến vẫn phải trả tiền? Ông Nguyễn Huy Quang đã phần nào cho chúng ta hiểu được nguyên nhân.
Trong báo cáo đánh giá tác động chính sách đối với Dự án Luật về máu và tế bào gốc Bộ Y tế vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định có nội dung “quy định việc hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc của công dân phải thực hiện 1 năm/lần nhưng có loại trừ một số trường hợp không thể hiến máu và nội dung quy định việc hiến máu là tự nguyện kết hợp với tăng chi cho hoạt động vận động hiến máu”.
Ngay sau đó, ngày 9/1, Bộ Y tế công bố Dự thảo Luật về máu và tế bào gốc. Theo đó, Bộ Y tế lựa chọn phương án “hiến máu tình nguyện” để đưa vào Luật.
Có ý kiến cho rằng, nếu lựa chọn phương án hiến máu tình nguyện thì đâu cần Bộ Y tế phải xây dựng Luật bởi hiện nay các hoạt động hiến máu vẫn đều mang tính chất “tình nguyện”? Có lãng phí thời gian, công sức hay không? Liệu sau khi có Luật về máu, phong trào hiến máu tình nguyện nhân rộng, người bệnh có phải chi trả tiền mua máu như hiện nay?
Trước vấn đề này, phóng viên có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế.
T
hưa ông, căn cứ vào đâu, Bộ Y tế đề xuất đưa ra phương án bắt buộc hiến máu và tự nguyện hiến máu vào báo cáo đánh giá tác động chính sách đối với Dự án Luật về máu và tế bào gốc?
Hiện nay, việc hiến máu tại Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các cá nhân. Do vậy, để bảo đảm đủ máu cho công tác điều trị cũng như bảo đảm an toàn truyền máu thì cần có chính sách của Nhà nước đối với vấn đề này.
Dự thảo Luật về máu và tế bào gốc đang xây dựng trình Quốc hội xem xét và phê duyệt nhằm khắc phục được tình trạng thiếu máu để phục vụ cho hoạt động điều trị tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Cũng vì thế, trong báo cáo đánh giá tác động xây dựng luật, khi khảo sát đánh giá, có hai giải pháp để xin ý kiến. Giải pháp 1: Quy định việc hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc của công dân phải thực hiện 1 năm/lần nhưng có loại trừ một số trường hợp không thể hiến máu. Giải pháp 2: Quy định việc hiến máu là tự nguyện kết hợp với tăng chi cho hoạt động vận động hiến máu.
Việc đưa ra 2 phương án này chỉ là một quy trình trong tư duy trong làm luật, tức khi làm luật phải đưa ra các phương án để đối chứng, bao quát được một cách toàn diện và tìm ra được giải pháp tối ưu nhất. Từ đó, bất cứ một dự án luật nào khi xây dựng đều phải đánh giá tác động về các phương án đưa ra.
Vì sao Bộ Y tế lựa chọn phương án Quy định việc hiến máu là tự nguyện trong khi hiện nay các phong trào hiến máu vẫn là “tự nguyện”. Có ý kiến cho rằng, đã là “tình nguyện” thì cần gì phải Luật hóa, thưa ông?
Chúng tôi muốn Luật khẳng định chính sách về hiến máu, đảm bảo quyền lợi cho người hiến máu.
Ngoài những quyền lợi của người hiến máu được hưởng như hiện nay (được tiếp cận với nguồn máu khi có nhu cầu, được tư vấn về các phát hiện bất thường…), chúng tôi sẽ đề xuất người hiến máu, sẽ được nghỉ 1 buổi làm việc để đi hiến máu và 1 buổi làm việc ngay sau khi hiến máu mà không phải trừ lương hoặc tính vào ngày nghỉ phép, nghỉ lễ theo quy định của pháp luật về lao động và được hưởng chế độ bồi dưỡng sau khi hiến máu hoặc tế bào gốc theo quy định.
Xét về khía cạnh quyền con người, tham khảo luật pháp của các nước, xét về khía cạnh kinh tế và thực tế công tác vận động hiến máu tình nguyện đang làm rất tốt và chắc chắn sẽ tốt hơn nếu Luật ghi nhận hiến máu tình nguyện, người dân sẽ tích cực tham gia, hàng nghìn bệnh nhân cần máu sẽ được cứu sống.
Theo thống kê mới nhất của Viện Huyết học Truyền máu Trung ương, năm 2016 có khoảng 98% máu hiến tặng là hoàn toàn tình nguyện. Nhưng hầu hết bệnh nhân nhận máu vẫn phải trả tiền?
Từ máu của người cho đến khi có máu vào ven người nhận phải trải qua rất nhiều công đoạn. Đầu tiên là tuyên truyền vận động, lấy máu, sàng lọc, phân tách, bảo quản, lưu trữ, mang đến từng bệnh viện.
Tất cả các công đoạn tốn rất nhiều kinh phí. Toàn bộ quy trình lấy máu cho đến khi người bệnh được nhận tại thời điểm này không dưới 2 triệu/1 đơn vị máu. Nhưng thực tế, bệnh nhân trả phí do Bộ Y tế, Trung tâm truyền máu và Bộ Tài chính phê duyệt. Bệnh nhân thường trả phí dao động từ 450-810 nghìn/một đơn vị máu. Còn 1,2 triệu/ đơn vị máu do Nhà nước bù lỗ.
Ngoài ra, truyền máu không phải truyền thẳng từ người cho sang người nhận mà phải qua quy trình làm việc ngày đêm của các bác sĩ, kỹ thuật viên nên bệnh viện chi phí rất tốn kém. Do đó, người bệnh phải đồng chi trả với các bệnh viện, hoàn toàn không có yếu tố lợi nhuận trong các hoạt động hiến máu tình nguyện.
Là cơ quan thường xuyên soạn thảo và ban hành những Luật liên quan mật thiết đến sức khỏe của người dân, qua sự việc này, ông nhận thấy, Bộ Y tế có thiếu sót như thế nào khiến dư luận hiểu lầm như vậy?
Qua sự việc, cơ quan soạn thảo luật cần rút kinh nghiệm khi xây dựng các phương án đề tránh gây hiểu nhầm. Nếu đưa phương án quy định hiến máu là nghĩa vụ của công dân thành phương án 2 chứ không đưa lên trước, không đưa làm phương án 1, thì chắc chắn sẽ giảm được sự hiểu nhầm của dư luận và người dân về việc Bộ Y tế thiên về phương án này. Nếu Luật thông qua, dự kiến sẽ ban hành năm 2018.
Xin chân thành cảm ơn ông!