Bộ trưởng James Mattis đang cố gắng giải quyết tranh chấp ở Biển Đông. Ông cũng khẳng định sẽ đứng về phía Nhật nếu xảy ra chiến tranh giữa Nhật - Trung về các hòn đảo tranh chấp. Chuyến đi đầu tiên của ông Mattis đã phần nào làm rõ thêm lập trường này của Mỹ.
Trong lúc vận động tranh cử, TT Donald Trump tuyên bố rằng hai đồng minh Nam Hàn và Nhật đã không góp phần trả tiền đủ hay công bằng để có được sự bảo vệ của Mỹ, trong khi cả hai đều cần có sự che chở về quân sự của Mỹ để đối đầu với Trung Cộng và Bắc Hàn.
James Mattis
Thế nhưng, chuyến đi của tổng trưởng quốc phòng Mattis đến Nam Hàn và Nhật đã khiến 2 quốc gia này an tâm hơn khi ông Mattis khẳng định rằng sẽ tiếp tục quyết tâm bảo vệ hai đồng minh Á châu này.
Ông Mattis cũng vừa tuyên bố rằng những nỗ lực ngoại giao phải được khai thác tối đa nhằm giải quyết sự tranh chấp tại biển đông. Trước đó, ngoại trưởng Rex Tlllerson trong lúc điều trần tại Thượng Viện đã tuyên bố mạnh mẽ và cương quyết hơn như Trung Cộng phải ngưng xây dựng đảo và có thể sẽ không cho phép Trung Cộng tiếp cận các hòn đảo xây dựng trái luật quốc tế trên biển đông.
Sau khi gặp gỡ đồng nhiệm Tomomi Inada của Nhật tại Tokyo, Mattis tố cáo Trung Cộng đã “xé bỏ lòng tin” của các nước láng giềng. Ông nói thêm quyền tự do hải hành vẫn là tuyệt đối và tất cả các quốc gia phải hành xử theo luật.
Tổng trưởng Mattis nói với ký giả rằng “Tất cả những gì mà chúng ta phải làm là khai dụng triệt để tất cả các nỗ lực ngoại giao để giải quyết tranh chấp một cách phù hợp. Lập trường quân sự của chúng ta sẽ là điều để tăng cường các nhà ngoại giao. Vào thời điểm này, chúng ta không thấy bất cứ nhu cầu nào để di động quân sự mạnh mẽ cả.”
Ông Mattis cũng tái khẳng định một lập trường cố hữu là các hòn đảo ở biển hoa đông mà hiện Nhật và Trung Cộng tranh chấp đang được Nhật quản trị và vì thế cũng nằm trong hiệp ước an ninh giữa Mỹ và Nhật. Điều này có nghĩa là nếu có chiến tranh giữa Nhật và Trung Cộng về các hòn đảo tranh chấp, thì Mỹ sẽ đứng về phía Nhật mà ra tay.
Trung Cộng chỉ trích hiệp ước an ninh giữa Mỹ và Nhật là tàn dư của thời chiến tranh lạnh, sau khi ông Mattis gặp thủ tướng Nhật Shinzo Abe, mà thủ tướng này theo lịch trình sẽ gặp TT Trump vào ngày 10 tháng 2 tới.
Phát ngôn nhân Lý Cường của Bộ Ngoại Giao Trung Cộng nói rằng “đảo Điếu Ngư là lãnh thổ của Trung Cộng theo lịch sử.”
Ông Lý Cường còn nói thêm “Chúng tôi khuyến khích Mỹ nên theo đuổi lập trường có trách nhiệm, chấm dứt đưa ra những lời nhận định sai lầm về chủ quyền của đảo Điếu Ngư nhằm tránh đi sự phức tạp nhiều hơn về các vấn đề liên quan, và tránh đi chuyện làm cho mất ổn định khu vực này.
Chuyến đi đầu tiên của tổng trưởng quốc phòng Mattis đã làm sáng tỏ thêm lập trường của Mỹ đối với căng thẳng tại biển đông và biển hoa đông.