Lịch sử đă chứng minh cho thấy, những con vật có độ nhạy cảm cao với các hiện tượng thiên nhiên. "Chuồn chuồn bay thấp th́ mưa/ Bay cao th́ nắng/ Bay vừa th́ râm". Chính con cá mái chèo đă cảnh báo cho người dân biết khi có động đất xảy ra, đó là kinh nghiệm ở Philippines và Nhật Bản.
Trước trận động đất xảy ra ở tỉnh Surigao del Norte, miền nam Philippines hai ngày, người dân địa phương được cho là đă phát hiện xác một con cá mái chèo khổng lồ trôi dạt vào bờ biển.
Ảnh con cá mái chèo trôi dạt vào bờ biển Philippines, hai ngày trước khi xảy ra động đất.
Theo ABC-CDN News, trận động đất mạnh 6,7 độ Richter ngày 10.2 đă khiến hàng ngàn người dân địa phương đi sơ tán. Ước tính có tới 90 người bị thương và 15 chết trong trận động đất này.
Nhiều ngôi nhà và 3 cây cầu bị sập hoàn toàn hoặc hư hại nặng do ảnh hưởng của địa chấn trong khi sân bay Surigao phải ngưng hoạt động v́ đường băng bị nứt vỡ.
Trước đó hai ngày, người dân địa phương được cho là đă phát hiện xác một con cá mái chèo dài khoảng 3 mét trôi dạt vào bờ biển, dấy lên những nghi vấn rằng loài sinh vật dưới biển sâu có thể dự đoán trước động đất.
Cá mái chèo trôi dạt vào bờ biển California, Mỹ năm 2013. Ảnh: CNN.
Cá mái chèo khổng lồ (Regalecus glesne) được mô tả lần đầu tiên vào năm 1772. Con người rất hiếm khi bắt gặp v́ chúng thường sống ở độ sâu 1.000 m so với mặt nước biển. Đây là loài cá xương dài nhất c̣n sống trên thế giới, với chiều dài có thể lên đến 17 mét và nặng tới 270kg.
Theo niềm tin truyền thống của người Nhật Bản, cá mái chèo xuất hiện nhiều là điềm báo trận động đất sắp xảy ra.
Nhà nghiên cứu Mark Benfield của Đại học bang Louisiana từng nói trên Live Science rằng, trước trận động đất Tohoku và sóng thần năm 2011 tại Nhật Bản, khoảng 20 con cá mái chèo bị mắc cạn trên bờ biển.
"Điều này có thể đúng về mặt lư thuyết, v́ khi động đất xảy ra, áp lực trong các lớp đá có thể tạo ra điện tích tĩnh, khiến các ion tích điện được giải phóng trong nước", Rachel Grant, chuyên gia sinh học động vật tại Đại học Anglia Ruskin, Cambridge (Anh) nói.
Quá tŕnh trên sẽ kéo theo sự h́nh thành hợp chất độc hại có tên hydrogen peroxide. Ion tích diện cũng có thể oxy hóa chất hữu cơ, hoặc giết chết cá hoặc buộc chúng phải rời vùng biển sâu và xuất hiện gần bờ.
Dân gian Nhật Bản tin rằng sự xuất hiện của cá mái chèo là điềm báo động đất. Ảnh minh họa.
Một khả năng khác là trước động đất, khí carbon monoxide (CO) được giải phóng, ảnh hưởng đến cá mái chèo và các loài sinh vật biển khác.
Cá sống ở gần đáy biển thường nhạy cảm hơn với sự chuyển động của các đường đứt găy, nhưng điều đó không hoàn toàn chắc chắn rằng chúng là điềm báo trước động đất, một số nhà khoa học nhận định.
Hiroshi Tajihi chuyên gia đến từ Trung tâm động đất Kobe nói: “Đây là chỉ là quan niệm mê tín, không có mối liên hệ rơ ràng giữa động đất và những loài cá dưới biển sâu”.
Năm 2013, hiện tượng cá mái chèo xuất hiện liên tục từng được ghi nhận ở bang California, Mỹ. Nhưng người ta chưa từng ghi nhận có trận động đất nào xảy ra sau khi cá mái chèo xuất hiện.
“Cá mái chèo trôi dạt bờ biển có thể do hoạt động địa chấn, nhưng cũng không loại trừ các yếu tố không liên quan đến động đất như hạ âm sinh ra từ hoạt động của tàu ngầm quân sự, hay ô nhiễm môi trường nước”, chuyên gia Rachel Grant nói.