Vườn Ḥa B́nh ở Khe Sanh được các cựu chiến binh Mỹ về Việt Nam đầu tư xây dựng. PeaceTrees Vietnam đứng ra tài trợ gia đoạn đầu của dự án. Trong khu vườn này sẽ xây dựng tượng và đài tưởng niệm những quân nhân nằm xuống.
Tổ chức bất vụ lợi “Khe Sanh Garden, Inc.,” do một số cựu chiến binh Mỹ từng tham gia chiến trường Khe Sanh thành lập, công bố dự án xây dựng “Vườn Ḥa B́nh” ngay tại nơi trước đây xảy ra trận đánh Khe Sanh ở Quảng Trị, theo một thông cáo báo chí của tổ chức này.
“Dự án ‘Vườn Ḥa B́nh’ ở Khe Sanh, Việt Nam, cần từ ba đến năm năm để thực hiện, có được giấy phép vào ngày 5 Tháng Năm, 2016. Tổ chức ‘PeaceTrees VietNam’ ở Seattle, Washington, sẽ giúp tài trợ $400,000 trong hai giai đoạn đầu và phần c̣n lại sẽ do tổ chức bất vụ lợi ‘Khe Sanh Garden, Inc.,’ của chúng tôi tài trợ,” ông Dave Hansen, giám đốc điều hành tổ chức này, nói với nhật báo Người Việt.
Ông cho biết tượng và đài tưởng niệm những quân nhân nằm xuống của các phe tham chiến tại chiến trường Khe Sanh trước năm 1975 sẽ được dựng trong khu vườn rộng bảy héc-ta (khoảng 17 mẫu tây). Gần đó hiện nay có một viện bảo tàng. Một số cựu chiến binh từng tham chiến tới thăm trong những năm gần đây, trồng cây và tưởng niệm các chiến hữu trước một bàn thờ tương đối khiêm nhường.
Mối liên hệ của hai tổ chức bắt đầu vào Tháng Bảy, 2011, khi ông Dave Hansen, cựu phi công trực thăng, chia sẻ ư tưởng xây “Vườn Ḥa B́nh Khe Sanh” với bà Jerilyn Brusseau, đồng sáng lập viên của “PeaceTrees VietNam,” cũng là một tổ chức bất vụ lợi, chủ trương gỡ ḿn trong khu vực với 85% diện tích được coi là không an toàn v́ chưa đào hết, để trồng cây, xây nhà cho cư dân bản xứ.
Nhờ thành lập và hoạt động ở miền Trung Việt Nam từ năm 1995, “PeaceTrees VietNam” nhận đứng ra tài trợ trong giai đoạn đầu cho dự án.
Ông Hansen cho biết thêm: “Ông Ngô Thanh Bảo, giám đốc Trung Tâm Bảo Tồn Cảnh Quan và Di Tích Lịch Sử Quảng Trị, bày tỏ sự quan tâm đến dự án ‘Vườn Ḥa B́nh’ gần phi trường Tà Côn, nhân một dịp trồng cây xanh vào năm 2012. Vài năm sau, các cựu chiến binh từ mọi phía tiếp tục đến với chúng tôi và trồng cây ở Khe Sanh,” ông Hanson nói.
“Bộ phim tài liệu ‘Soldier’s Sanctuary,’ đoạt giải năm 2014, nói lên câu chuyện về sự kiện đầu tiên tại “Vườn Ḥa B́nh Khe Sanh,” là do chính Luke L. Hansen, con trai tôi làm nên, đă được chiếu hôm 27 Tháng Ba tại Khe Sanh,” ông cho biết thêm.
Ông cho biết ủy ban sáng lập gồm năm cựu chiến binh Mỹ trong chiến tranh Việt Nam, ba người từng tham chiến Iraq và Afghanistan, ông Cường Nguyễn, một người Việt cư ngụ ở Utah và ba người bạn Việt Nam.
Ông Cường cho biết năm nay ông 37 tuổi, cư dân West Valley City, Utah.
“Tôi biết ông Dave Hansen và tổ chức ‘Vườn Ḥa B́nh’ qua sự giới thiệu của bà Lanelle McCollough, sếp cũ của tôi tại ‘Asian Association of Utah,’ một tổ chức giúp người tị nạn, trước khi bà ấy về hưu, ba bốn năm trước,” ông Cường nói với nhật báo Người Việt.
Ông Cường cho biết thêm ông t́nh nguyện làm thư kư cho “Khe Sanh Garden, Inc.” và chỉ lo công việc ở Utah, không liên lạc trực tiếp với Việt Nam, và chưa tới Khe Sanh lần nào.
“Tôi thích hoạt động cộng đồng, như tham dự hội chợ Tết, giỗ tổ Hùng Vương, v.v…Đến Mỹ năm 1991, lúc mới 11 tuổi, nhưng tôi luôn suy nghĩ có ai tạo cơ hội cho những cựu chiến binh Mỹ và lính VNCH có dịp ngồi lại với nhau? Khi ấy, tôi gặp ông Hansen và được biết họ không hoạt động chính trị, nên tôi muốn giúp ông ấy là v́ vậy,” ông Cường nói thêm.
Về phản ứng của cộng đồng người Việt ở Utah, ông Cường cho biết ông Hansen có đi gặp vài người Việt, trong đó có ông Thành Nguyễn, chủ tịch cộng đồng, kiêm trưởng Khu Hội Cựu Tù Nhân Chính Trị ở Utah.
“Họ nói với tôi là họ xây tượng đài ǵ đó. Lúc đầu họ gặp trở ngại về giấy phép với chính quyền địa phương, nhưng sau th́ nghe nói họ được giấy phép rồi. Họ chỉ gặp và nói về dự án trồng cây thế thôi. Họ ở phía Nam nên chúng tôi ít gặp họ,” ông Thành nói với nhật báo Người Việt.
“Họ là người Mỹ làm ǵ th́ làm, nếu mời hợp tác th́ tôi cũng sẽ từ chối. Làm sao tôi có thể làm ăn với Việt Cộng được khi trước đây tôi bị CSVN bắt đi tù năm năm rưỡi! Măi đến năm 1991 tôi mới qua đây,” người cựu tù nói.