Lợi dụng lúc Mỹ không chú trọng về Biển Đông, Trung Quốc đã có nhiều tuyên bố và hành động đi quá giới hạn. Ngoại trưởng RexTillerson tuyên bố: Chính sách đối ngoại hiện nay của Trung Quốc có thể "dẫn đến xung đột" trong khu vực Thái Bình Dương. Ngày 14/6 trong cuộc điều trần tại Hạ viện Mỹ ông đã tuyên bố như vậy. Cảnh báo này đã được ông đưa ra với Bắc Kinh, báo Mỹ Washington Examiner cho biết.
Dàn chiến đấu cơ trên tàu sân bay Mỹ
Tuy nhiên, Washington Examiner không nói rõ ông Rex Tillerson đã đưa ra cảnh báo nói trên với các quan chức Trung Quốc khi nào.
Trong cuộc điều trần hôm 14/6, Ngoại trưởng Mỹ ghi nhận việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo phi pháp và mở rộng cơ sở hạ tầng tại các hòn đảo trong vùng có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông "đang gây ra bất ổn ở khu vực Thái Bình Dương. Những bất ổn đó có thể đưa chúng ta vào một cuộc xung đột". Theo ông Tillerson, đây là một trong những vấn đề cần giải quyết cấp bách trong quan hệ Mỹ-Trung.
Về vấn đề liệu sức mạnh kinh tế của Trung Quốc có là một mối đe dọa tiềm tàng đối với Mỹ, Ngoại trưởng Tillerson quan niệm Mỹ phải chấp nhận thích nghi với tình thế đó, nhưng không thể để Bắc Kinh biến kinh tế, thương mại thành "vũ khí" để lôi kéo các đồng minh của Washington về phía Trung Quốc.
Trung Quốc đang cố gắng xây dựng cụm tác chiến tàu sân bay rập khuôn mô hình Mỹ nhưng tụt hậu về khoảng cách về công nghệ và kinh nghiệm từ hàng chục đến cả trăm năm
Hải quân Trung Quốc tập trận đô bộ chiếm đảo cùng Nga tại Biển Đông hồi tháng 9/2016
Theo Ngoại trưởng Tillerson, Washington cần gửi tới Bắc Kinh thông điệp rõ ràng là Trung Quốc không thể dùng chiến thuật đó để giải quyết những vấn đề gai góc như hạt nhân Triều Tiên hay tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.
Còn Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis cũng trong buổi điều trần trước Ủy ban phân bổ ngân sách của Hạ viện hôm 14/6/2017 đã tuyên bố Mỹ sẽ tiếp tục chiến dịch "khẳng định quyền tự do lưu thông hàng hải ở Biển Đông" bất chấp chống đối mạnh mẽ của Trung Quốc. Lý do được tướng Mattis đưa ra là tự do lưu thông hàng hải là một phần không thể tách rời trong chính sách phòng thủ của Mỹ.
Tháng 5/2017 khu trục hạm USS Dewey của Mỹ đã áp sát Đá Vành Khăn đã bị Trung Quốc bồi lấp thành đảo nhân tạo phi pháp tại khu vực quần đảo Trường Sa. Đây là lần đầu tiên dưới chính quyền Donald Trump, Hải quân Mỹ thực thi chiến dịch tự do hàng hải tại Biển Đông khiến Trung Quốc rất tức tối.
Ngay sau đó cũng trên Biển Đông, Mỹ bất ngờ tập trận phối hợp giữa khu trục hạm và các máy bay ném bom chiến lược B-1B xuất kích từ Guam, gửi một thông điệp cứng rắn tới tham vọng độc chiếm Biển Đông.