Thụy Điển đ̣i Triều Tiên trả khoản nợ 43 năm. Triều Tiên chưa trả khoản nợ 1000 xe Volvo. Tuy nhiên, đây có thể coi là chi phí của Stockholm để xây dựng ḷng tin với B́nh Nhưỡng.
Một chiếc xe Volvo ở Triều Tiên
20 năm trước, nhà báo Mỹ Urban Lehner ngồi trên ghế sau của chiếc Volvo 144 tại Triều Tiên. Ông nói rằng các nhà báo đến thăm nước này thường di chuyển trên những chiếc xe đó, theo NPR.
"Chúng tôi nghe câu chuyện rằng chính quyền Triều Tiên đă mua những chiếc xe này nhưng không trả tiền", ông nói.
Vài thập kỷ trước, các doanh nghiệp Thụy Điển đă tiếp cận thị trường mới đầy hứa hẹn là Triều Tiên.
Vào giữa những năm 1970, các công ty xuất khẩu đă kư hợp đồng thương mại khổng lồ và vận chuyển hàng tấn thiết bị công nghiệp do Thụy Điển sản xuất sang Triều Tiên - bao gồm máy móc khai thác mỏ và 1.000 chiếc xe Volvo.
Theo quan điểm của các nhà xuất khẩu, nền kinh tế mới nổi của Triều Tiên là nơi họ có thể hái ra tiền.
Jonathan D. Pollack, một thành viên cao cấp tại Viện Brookings giải thích: "Vào thời điểm đó, kinh tế Triều Tiên không tệ lắm. Sau chiến tranh Triều Tiên, nền kinh tế của họ được xây dựng lại, họ đă trở thành một nước công nghiệp nhưng vẫn c̣n phụ thuộc rất nhiều vào sự tài trợ. Trong hoàn cảnh đó, động thái của Thụy Điển không phải là một cuộc đánh cược tệ".
Thụy Điển đă vận chuyển đến Triều Tiên số sản phẩm trị giá 70 triệu USD. Nhiều người đầu tư vào Triều Tiên đến mức các công ty xuất khẩu của Thụy Điển và chính trị gia cánh tả thúc giục Bộ Ngoại giao Thụy Điển cử một nhà ngoại giao đến đó.
V́ vậy, vào năm 1975, Thụy Điển trở thành quốc gia phương Tây đầu tiên thành lập đại sứ quán ở B́nh Nhưỡng.
"Họ hỏi tôi có muốn mở đại sứ quán ở Triều Tiên hay không", Erik Cornell, nhà ngoại giao Thụy Điển kỳ cựu, nói. "Và tôi trả lời: Có".
Cornell, hiện 87 tuổi, bắt đầu làm việc cho Bộ Ngoại giao Thụy Điển vào năm 1958. Ông đến Triều Tiên năm 1975, khi ông Kim Nhật Thành đang lănh đạo đất nước. Cornell làm đại biện của sứ quán Thụy Điển ở Triều Tiên cho đến năm 1977.
Ông cho biết B́nh Nhưỡng rắt vắng vẻ. "Bạn không thể vào quán cà phê hay nhà hàng v́ không có", ông nói. Đôi khi, tất cả những ǵ ông có thể làm là lái xe dạo quanh trên chiếc Volvo.
Cornell được giao nhiệm vụ làm rơ t́nh h́nh kinh tế Triều Tiên và ông nhanh chóng phát hiện con số không cao như mong đợi.
Một thời gian ngắn sau khi Thụy Điển mở đại sứ quán ở B́nh Nhưỡng, thương mại của nước này với phương Tây đột ngột dừng lại. Triều Tiên không trả tiền cho hàng nhập khẩu. Thời hạn thanh toán đă trôi qua, các khoản nợ và khoản lăi ngày càng chồng chất. Rơ ràng là Triều Tiên không đủ khả năng xoay xở tất cả các khoản đầu tư.
Triều Tiên tin rằng họ bắt kịp với các quốc gia công nghiệp phát triển, nhưng họ đă đánh giá quá cao năng lực công nghiệp của ḿnh, Cornell viết trong cuốn hồi kư năm 2002.
Các thiết bị nhà máy bị bỏ phí trong các kho của Triều Tiên. Hơn 4 thập kỷ sau đó, chính phủ nước này vẫn chưa trả tiền nhập 1.000 chiếc Volvo.
Theo Cơ quan Tín dụng Xuất khẩu Thụy Điển, số tiền cả gốc lẫn lăi Triều Tiên nợ Thụy Điển hiện là 322 triệu USD. Thụy Điển mỗi năm hai lần gửi yêu cầu thanh toán khoản nợ tới Triều Tiên, nhưng B́nh Nhưỡng chưa có bất cứ động thái nào.
Bên trung gian
Có thể 1.000 chiếc Volvo đó chỉ là chi phí ngoại giao, cây bút Danny Hajek của NPR nhận xét. Bằng cách mở đại sứ quán ở B́nh Nhưỡng, Thụy Điển đă giành được sự tin tưởng từ giới lănh đạo Triều Tiên.
Thụy Điển hiện vẫn duy tŕ sứ quán ở B́nh Nhưỡng. Họ đă tham gia nhiều vào các hoạt động viện trợ nhân đạo và mở rộng vai tṛ trung gian giữa Triều Tiên và thế giới bên ngoài.
"Người Thụy Điển rất giỏi về vấn đề này", Pollack từ Viện Brookings nhận xét. "Người Thụy Điển thường đóng vai tṛ như vậy trong ngoại giao. Họ là một bên trung gian trung thực".
Sau khi Nhật tấn công vào Trân Châu Cảng, Hawaii năm 1941, Thụy Điển đă hành động như một bên bảo vệ cho các công dân Nhật ở Hawaii trong Thế chiến II. Họ cũng là đại diện bảo vệ quyền lợi cho Anh ở Iran khi quan hệ ngoại giao giữa hai bên trục trặc.
Mỹ, nước không có quan hệ ngoại giao chính thức với B́nh Nhưỡng, đă ủy thác cho Thụy Điển là bên bảo vệ quyền lợi ở Triều Tiên - vai tṛ họ đă giữ từ năm 1995.
Trong trường hợp một người Mỹ bị giữ tại Triều Tiên, đại sứ quán Thụy Điển ở B́nh Nhưỡng thường can thiệp.
Nhà báo Mỹ Laura Ling bị giữ ở Triều Tiên trong 140 ngày vào năm 2009. Ling và đồng nghiệp Euna Lee bị bắt trong khi quay phim tài liệu tại gần biên giới Trung - Triều.
Vài tuần sau khi bị bắt, đại sứ quán Thụy Điển đă tổ chức cuộc gặp với hai người. Ling vẫn ghi nhớ khoảnh khắc đại sứ Thụy Điển Mats Foyer bước vào pḥng khách sạn ở B́nh Nhưỡng.
"Tôi vỡ ̣a cảm xúc v́ tôi biết rằng ông ấy là người duy nhất ở Triều Tiên giúp đỡ chúng tôi", Ling nói.
Foyer không chịu trách nhiệm thương lượng việc trả tự do cho Ling và Lee. Hai cô được trở lại Mỹ sau một cuộc họp ở B́nh Nhưỡng giữa cựu tổng thống Bill Clinton và lănh đạo Triều Tiên khi đó là Kim Jong Il.
Nhưng trong chuyến thăm của Foyer, ông đă mang theo thuốc, sách và thư từ gia đ́nh cho Ling - điều cho cô hy vọng.
"Ông ấy là mối liên hệ của tôi với thế giới bên ngoài, ông ấy là mối liên hệ của tôi với gia đ́nh", Ling nói. "Tôi nghĩ rằng thông qua đôi mắt của ông ấy, họ có thể nh́n thấy tôi".