Có thể khẳng định ràng Trung Quốc là một cường quốc hạt nhân trên thế giới. Ở châu Á có 4 cường quốc hạt nhân nhưng chỉ có Trung Quốc là nước duy nhất có tiềm lực tên lửa hạt nhân có thể sánh với Mỹ và Nga. Trung Quốc có quy chế chặt chẽ về vũ khí hạt nhân nhất trong các nước sở hữ hạt nhân của châu Á.
Ảnh: Xinhua
Quy chế hạt nhân của Trung Quốc có tầm quan trọng toàn cầu, tuy nhiên khi t́m hiểu bản chất của nước Trung Quốc “hạt nhân”, nên đánh giá t́nh h́nh với các nước hạt nhân khác.
Chuyên gia hạt nhân nổi tiếng của Mỹ Stephen Younger trong báo cáo “Vũ khí hạt nhân trong thế kỷ XXI” viết rằng: “Vũ khí hạt nhân đă đóng vai tṛ quyết định trong bảo đảm an ninh trong nửa cuối thế kỷ XX. Vũ khí hạt nhân là vũ khí có sức hủy diệt mạnh nhất mà loài người từng chế tạo ra, đă có ảnh hưởng có tác dụng ổn định đối với quan hệ quan hệ của các siêu cường”.
Tiềm lực hạt nhân của Anh và Pháp có thể coi là bị đóng băng. Các quốc gia hạt nhan Pakistan, Ấn Độ, CHDCND Triều Tiên và Israel chỉ bảo đảm cho ḿnh tiềm lực hạt nhân có tính “bảo hiểm” tầm khu vực.
Mỹ đang mở rộng kho vũ khí hạt nhân của ḿnh, không phải ở số lượng đầu đạn mà là những khả năng có tính hệ thống của kho vũ khí đó. Ngoài ra, Mỹ đang tích cực xây dựng hệ thống pḥng thủ tên lửa quốc gia và đồng thời xây dựng các kế hoạch giành thế bá chủ quân sự trong vũ trụ.
Nga trong quá khứ không xa đă có nguy cơ suy thoái về “hạt nhân” và nguy cơ này ngay cả hiện nay cũng không thể coi là đă hoàn toàn triệt tiêu. Tuy vậy, Nga có tất cả để duy tŕ và củng cố quy chế tên lửa-hạt nhân hiệu quả của ḿnh, có nghĩa là duy tŕ khả năng kiềm chế các mối đe dọa hạt nhân từ phía Mỹ và vô hiệu hóa những thách thức có thể khác.
Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh tuyên bố xây dựng lực lượng hạt nhân có quy mô hạn chế và dường như không t́m cách tăng cường nhanh chóng tiềm lực hạt nhân của ḿnh về mặt số lượng. Các khái niệm hạt nhân chính thức của Trung Quốc dựa trên ư tưởng “đ̣n tiến công hạt nhân đáp trả hạn chế”.
Trung Quốc nhiều lần tuyên bố rằng, họ không t́m cách giành thế cân bằng hạt nhân với Nga và Mỹ xuất phát từ mong muốn hợp lư hóa sử dụng các nguồn lực của đất nước. Tuy nhiên, những nỗ lực quân sự chung của Trung Quốc là cực kỳ quy mô và đa dạng - sự gia tăng sức mạnh quân sự Trung Quốc là không thể nghi ngờ.
Trong cuốn sách “Vũ khí hạt nhân và an ninh quốc gia” của Viện Ổn định chiến lược thuộc Tập đoàn Năng lượng hạt nhân Nhà nước Rosatom, xuất bản năm 2008 do Viện sĩ V.N. Mikhailov chủ biên có nêu ra dự đoán rằng, “hướng phát triển chính của lực lượng hạt nhân Trung Quốc sẽ là hoàn thiện về chất lượng các loại vũ khí hạt nhân (trước hết là vũ khí hạt nhân chiến lược), đồng thời có sự gia tăng nào đó kho vũ khí hạt nhân”.
Tuy nhiên việc Mỹ phát triển ồ ạt hệ thống pḥng thủ tên lửa cho phép dự đoán rằng, Trung Quốc trong tương lai sẽ t́m cách gia tăng mạnh mẽ kho vũ khí hạt nhân của ḿnh chứ không phải là gia tăng “nào đó”.
Ngay vào năm 2001, trong số 2 của tạp chí “Kiểm soát hạt nhân” đă nói đến “khả năng xuất hiện trong thời rất gần sự kiềm chế hạt nhân lẫn nhau thể hiện rơ nét giữa Mỹ và Trung Quốc”. Bất chấp những rạn nứt hiện có và thậm chí những sự cố khác nhau, Mỹ và Trung hiện chưa phải kiềm chế nhau một cách rộng lớn. Nhưng tương lai th́ hoàn toàn khác.
Trong trường hợp triển khai hệ thống pḥng thủ tên lửa toàn cầu của Mỹ, Trung Quốc tốt nhất là bảo đảm đột phá hệ thống này bằng các đầu đạn hạt nhân tấn công ồ ạt. Trong khi đó, chiến lược hạt nhân của Trung Quốc rơ ràng đă cải biến theo hướng xét lại những quan điểm chiến lược-quân sự mạnh mẽ.