Vietbf.com - Trong 25 năm qua, quân đội Trung Quốc đă trải qua một trong những đợt hiện đại hóa đáng chú ư nhất. Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế cho phép Bắc Kinh đầu tư nhiều hơn vào ngân sách quốc pḥng với mức tăng trưởng thường lệ 2 con số, đă làm cho sự gia tăng sức mạnh quân sự của Trung Quốc, nhất là lực lượng hải quân, khiến Mỹ không thể không quan tâm.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh (Xi Jinping) phát biểu trong cuộc tập trận hải quân ở Biển Đông, ngày 12/04/2018. Li Gang/Xinhua via REUTERS
Thực sự th́ sức mạnh trên biển của Trung Quốc đă tiến đến đâu và mục đích để làm ǵ ? Đặc phái viên của Le Monde, Brice Pedroletti, trong bài « Trung Quốc, cường quốc hải quân nổi lên ở phương Đông », cho thấy « hải quân Trung Quốc đă được hiện đại hóa đáng kể từ năm 2010. Tại Thái B́nh Dương cũng như Ấn Độ Dương, hải quân Trung Quốc liên tục tiến hành các cuộc tập trận ngày càng quy mô và hiện đại. Đó là điều báo động Washington ».
Nhắc lại h́nh ảnh Trung Quốc phô trương sức mạnh hải quân gần đây, hồi tháng 4/2018, chủ tịch Tập Cận B́nh trong bộ đồ lính rằn ri, có mặt trên chiến hạm Trường Sa, trực tiếp phát lệnh mở màn cuộc tập trận quy mô lớn chưa từng có ngoài khơi đảo Hải Nam. Những h́nh ảnh đó đă được truyền h́nh trực tiếp cùng với lời tuyên bố đầy tự đắc của ông Tập trên cương vị tổng chỉ huy quân đội rằng : « Giờ đây hải quân Trung Quốc đă trỗi dậy với một h́nh ảnh mới hoàn toàn ». Tác giả bài báo nhận định « tham vọng cường quốc hải quân của Trung Quốc đang vượt ra ngoài lĩnh vực pḥng thủ bờ biển hay kiểm soát vùng biển của họ, mà bao gồm cả nhiệm vụ bảo vệ các lợi ích Trung Quốc ở nước ngoài ».
Theo Le Monde, những tiến bộ nhanh chóng của hải quân Trung Quốc được thúc đẩy mạnh từ năm 2012, năm ông Tập Cận B́nh lên nắm quyền lănh đạo tối cao trong đảng và quân đội. Từ đó đến nay hạm đội tàu chiến Trung Quốc đă được bổ sung thêm hơn 20 chiếc, trong đó đặc biệt có tàu sân bay Liêu Ninh, được tân trang từ tàu cũ mua lại của Ukraina.
Hơn chục ngày sau cuộc tập trận khổng lồ nói trên, ngày 23/04/2018, một chiếc tàu sân bay thứ 2, lần này do Trung Quộc tự đóng, được chạy thử ngoài khơi thành phố Đại Liên (đông Trung Quốc). Hiện tại Hải quân Trung Quốc đă có hơn 300 chiến hạm. Không chỉ tăng trưởng về số lượng, đội tàu này đang được hiện đại hóa, khiến giới quan sát phải sửng sốt.
Bài báo dẫn nhà sử học hải quân thuộc Bộ Quốc Pḥng Pháp, Alexandre Sheldon-Duplaix, nhận định, trong lĩnh vực hải quân, « người Mỹ luôn nói rằng người Trung Quốc đi chậm hơn hai chục năm. Nhưng giờ không phải thế. Kết hợp hiện đại hóa với tăng số lượng, ta có thể nói hải quân Trung Quốc đang đứng thứ 2 thế giới, trên cả hải quân Nga ». Nhà nghiên cứu này giải thích thêm : « Trung Quốc vẫn c̣n yếu về hạng mục tàu ngầm hạt nhân các loại so với Mỹ cũng như Nga cả về công nghệ cũng như số lượng.Tuy nhiên trong hạng mục khu trục hạm, tuần dương hạm, tàu tác chiến, hải quân Trung Quốc đă đạt tŕnh độ gần như ngang bằng với các nước phương Tây ». Trong những thập kỷ tới, Trung Quốc có kế hoạch tiếp tục đóng thêm tới 4 -5 chiếc hàng không mẫu hạm, dựa trên mô h́nh của Mỹ hiện tại.
Theo tác giả bài báo, điều đáng báo động đối với Mỹ không phải là những tiến bộ về kỹ thuật, công nghệ của hải quân Trung Quốc, mà là ở chiến lược bành trướng quốc tế. Điều này đă được Bắc Kinh nêu rơ trong sách trắng về chiến lược quân sự, theo đó « mối quan tâm lớn » của Trung Quốc là « lợi ích của họ ở nước ngoài và bảo đảm an toàn các tuyến đường thông thương chiến lược trên biển ». Trung Quốc đang khẩn trương triển khai việc mở căn cứ quân sự ở Djibouti. Tất cả mới chỉ là những bước chuẩn bị cho các chiến dịch ở xa biên giới của họ trong tương lai.
Trang bị ồ ạt và lỗ hổng kinh nghiệm
Mặc dù vậy theo các chuyên gia, « mặc dù có sự lột xác kỳ diệu như hiện tại, hải quân Trung Quốc vẫn thiếu nghiêm trọng kinh nghiệm tác chiến. » « Trung Quốc cho đóng các tàu chiến lớn, hiện đại, nhưng thường là không có đủ kiến thức để sử dụng các công nghệ mà họ đang sở hữu », một chuyên gia về hải quân châu Âu nhận định.
Hồi tháng 5 vừa qua, tổng thống Mỹ, Donald Trump quyết định không mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận hải quân quốc tế Rimpac, để cảnh cáo việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông. Hải quân Trung Quốc như vậy đă mất đi một cơ hội lớn để tích lũy kinh nghiệm tác chiến quy mô quốc tế. Trung Quốc chỉ c̣n có hải quân Nga, để có thể tập dượt cùng ở tŕnh độ chuyên môn cao. Hai nước này vẫn thường xuyên có các cuộc diễn tập chung, như tại Địa Trung Hải năm 2015, Biển Nam Trung Hoa (tức Biển Đông) vào năm 2016 hay 2017 ở biển Baltic và biển Nhật Bản.
Theo bài báo, hải quân Trung Quốc đẩy mạnh các chuyến hoạt động xa khơi và các cuộc diễn tập ngày càng hiện đại trong vùng Thái B́nh Dương và Ấn Độ Dương. Từ năm 2012, Bắc Kinh đă dựng lên một tuyến pḥng thủ hải quân ngoài khơi xa, bằng việc bồi đắp, biến 7 băi đá trong khu vực quần đảo Trường Sa thành các cơ sở quân sự phục vụ cho hải quân. Mục đích là trong trường hợp xảy ra khủng hoảng, đó sẽ là các chốt ngăn chặn Mỹ vào Biển Đông, đặc biệt là tiếp cận với Đài Loan.
Đáp lại, hải quân Mỹ củng cố mối liên minh trong vùng. Năm nay bộ chỉ huy quân sự Thái B́nh Dương của Mỹ (Pacom) đổi tên thành USS-Indopacom, tức thêm phần Ấn Độ Dương. Hải quân Mỹ vẫn trêu ngươi Trung Quốc bằng những chiến dịch nhân danh « tự do lưu thông hàng hải » trên Biển Đông, đưa tàu tuần tra trong vùng biển, mà Mỹ coi là của quốc tế nhưng Trung Quốc đ̣i chủ quyền.
Trong cuộc cạnh tranh ở châu Á này, hải quân Mỹ vẫn c̣n tiến trước xa so với Trung Quốc. Hải quân Mỹ hiện diện trên quy mô toàn cầu với các hạm đội cùng 18 ngh́n lính triển khai ở nhiều vùng biển. Mỹ vẫn c̣n nhiều căn cứ quân sự lớn ở nước ngoài, với một lực lượng không quân hùng hậu có thể hỗ trợ cho tác chiến trên biển.
Le Monde rút ra nhận xét : « Thực tế, Bắc Kinh chắc chắn không lao vào cuộc đấu để thay thế Washington trong vai tṛ sen đầm thế giới, nhưng họ đă cho thấy rơ ư đồ muốn phổ biến các chuẩn mực, giá trị theo mô h́nh toàn trị của họ ».