Hàng loạt công dân Canada bị Trung Quốc bắt giữ và kết án tử với tù tội, khiến cho chính phủ Thủ tướng Justin Trudeau đã triệu tập đại sứ Trung Quốc Lư Sa Dã để chất vấn về vụ công nhân của mình bị Bắc Kinh bắt giữ tùy tiện, và Trung Quốc cũng vi phạm quyền “miễn trừ ngoại giao” về việc thẩm vấn nhà cựu ngoại giao – công dân Canada bị bắt giam tại nước này.
Chính phủ của Thủ tướng Canada Justin Trudeau (bên trái) đã triệu tập đại sứ Trung Quốc Lư Sa Dã để chất vấn vụ bắt giữ công (Ảnh: CBC)
Khi căng thẳng giữa 2 chính phủ tiếp tục dữ dội, các quan chức tại Ottawa hôm 10/1 đã triệu tập đại sứ Trung Quốc tại Canada Lư Sa Dã (Lu Shaye) và yêu cầu rằng Bắc Kinh phải phóng thích ông Kovrig hoặc yêu cầu việc từ bỏ “quyền miễn trừ ngoại giao” của ông Kovrig – một động thái mà Ottawa sẽ không đồng ý, theo tin tức được công bố vào tối thứ Tư của Globe and Mail.
Trung Quốc bắt giữ và chất vấn ông Kovrig về sự nghiệp ngoại giao của ông, bắt đầu vào năm 2014 với tư cách là thư ký và phó lãnh sự đầu tiên tại Đại sứ quán Canada tại Bắc Kinh. Vụ việc làm dấy lên những lo ngại đối với các nhà ngoại giao khác tại thủ đô Trung Quốc.
Ông Lư đã buộc tội Canada “duy ngã độc tôn phương tây và hệ tư tưởng da trắng thượng đẳng” trong một bài xã luận được công bố hôm thứ Tư tuần trước.
Cuộc phản đối mới nhất của Canada diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa hai nước leo thang căng thẳng sau vụ bắt giữ giám đốc tài chính Mạnh Vãn Châu của tập đoàn Huawei tại Vancouver vào tháng 12. Ngay sau đó 1 ngày, Trung Quốc đã bắt giữ ông Kovrig – hiện là một nhà phân tích tại Nhóm phân tích khủng hoảng quốc tế có trụ sở tại Hồng Kông, và doanh nhân người Canada Michael Spavor. Trong khi bà Mạnh đã được tại ngoại, cả Kovrig và Spavor vẫn bị giam giữ tại Trung Quốc, với quyền truy cập lãnh sự quán bị hạn chế.
Bắc Kinh tuyên bố rằng hai người Canada bị bắt giữ vì nghi ngờ gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia Trung Quốc. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế nhìn nhận động thái này là biện pháp trả đũa của Bắc Kinh đối với vụ bắt giữ bà Mạnh.
Ông Kovrig đã rời khỏi chính phủ Canada vào năm 2016, và lần gần đây nhất đến Trung Quốc bằng một hộ chiếu phổ thông và thị thực kinh doanh.
Một trường hợp khác, công dân Canada Ti-Anna Wang và gia đình cô đã bị chặn lại không cho đi qua Bắc Kinh, trong hành trình từ Hàn Quốc tới Canada hôm thứ Tư, theo tin tức của Toronto Star.
Cô Wang bị cấm nhập cảnh Trung Quốc vào tuần trước để thăm cha, một người bất đồng chính kiến bị bỏ tù có tên Wang Bingzhang.
Hôm thứ Hai, công dân quốc tích Canada Robert Schellenberg đã bị kết án tử hình tại một tòa án ở thành phố Đại Liên, phía đông bắc Trung Quốc, dù 2 năm trước đó đã bị xử 15 năm tù vì tội buôn bán ma túy.
Sau khi tòa án Trung Quốc đưa ra án tử với Schellenberg, Canada đã đưa ra một cảnh báo tới những công dân muốn tới Trung Quốc về tình trạng “thực thi pháp luật tùy tiện” của chính quyền Trung Quốc.
Bắc Kinh đã phản pháo bằng cách cảnh báo công dân Trung Quốc tới Canada có nguy cơ bị “giam giữ tùy tiện theo yêu cầu của quốc gia thứ ba”, đề cập tới thực tế là bà Mạnh đã bị bắt giữ theo yêu cầu của Hoa Kỳ.