Điều đó là chắc chắn. Bắc Kinh có đầy đủ tự tin đối đầu với Mỹ bằng công nghệ. Trong thời gian qua không phải ngẫu nhiên mà Trung Quốc chọn công nghệ là lĩnh vực đối đầu với Mỹ. Việc phân tích lịch sử cho thấy Trung Quốc đă đánh mất ưu thế thiên niên kỷ của ḿnh khi bỏ lỡ cuộc cách mạng công nghiệp.
Cuộc chiến của thế kỷ XXI sẽ là công nghệ
Trung Quốc và Mỹ, hai siêu cường thế giới hiện nay, đang gần như ngang ngửa. Với số dân đông gấp 4 lần Mỹ, Trung Quốc có tiềm năng kinh tế không kém ǵ Mỹ. Từ 5 năm qua, động lực phát triển kinh tế của Trung Quốc đă vượt Mỹ.
Nếu như thế kỷ XX mang đậm dấu ấn của cuộc Chiến tranh Lạnh và nhiều cuộc chiến tranh khác cho thấy rơ sự đối nghịch giữa Nga và Mỹ, th́ giờ đây cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ có h́nh dạng như thế nào?
Không phải ngẫu nhiên mà Trung Quốc chọn công nghệ là lĩnh vực đối đầu với Mỹ. (Nguồn: CNN)
Tin vui là chiến tranh có lẽ không diễn ra trong lĩnh vực quân sự, bởi Washington không c̣n muốn áp đặt khái niệm dân chủ của ḿnh cho thế giới bằng vũ lực nữa, cho dù ngân sách quân sự của Mỹ vẫn cao gấp 3 lần so với Trung Quốc. C̣n về phần ḿnh, Bắc Kinh chắc cũng không có ư tưởng chinh phục thế giới bằng vũ khí.
Vậy, đâu sẽ là địa bàn cho cuộc chiến mới giữa hai siêu cường thế giới này vào nửa đầu thế kỷ XXI? Nơi mà Trung Quốc quyết định lựa chọn chính là lĩnh vực công nghệ.
Quyết định này rút ra từ những bài học kinh nghiệm trong lịch sử. Tại lễ khai mạc Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos_WEF (Thụy Sĩ) hồi đầu năm nay, Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn nói: “Nền văn minh Trung Quốc có lịch sử hơn 5.000 năm. Nhưng khi phương Tây lao vào công nghiệp hóa, chiếm lĩnh đại dương, Trung Quốc vẫn ở lại phía sau, bởi v́ các Hoàng đế thời ấy đă quyết định khép cửa và sau đó Trung Quốc trở thành nạn nhân của các cuộc xâm chiếm ngoại bang”.
Do vậy, ông Tập Cận B́nh trong chuyến công du châu Âu đă kiêu hănh nhắc lại là: “Trong ṿng 40 năm, chúng tôi đă làm được những ǵ mà quư vị làm trong ba thế kỷ”.
Trong nhăn quan các nhà lănh đạo Trung Quốc, công nghệ chính là tâm điểm của đỉnh cao vinh quang, tụt hậu và cả sự hồi sinh của Trung Quốc. Thời Trung Cổ, đế chế Trung Hoa đă lên tới đỉnh cao tiến bộ, với tất cả các bước tiến về công nghệ vào thời kỳ đó, như địa bàn, thuốc súng, giấy. Nhưng khi than, động cơ chạy bằng hơi nước, nhà máy và điện xuất hiện đă làm đảo lộn trật tự, dẫn đến sự sụp đổ của cường quốc kinh tế Trung Hoa, và thất bại quân sự giữa thế kỷ XIX. Một trăm năm sau, đế chế Trung Hoa chỉ là một "chú lùn".
Sang đến thế kỷ XX, công nghệ cũng chính là tâm điểm của cuộc Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô. Moscow lần đầu tiên đưa người lên khám phá không gian. Washington không chịu kém cạnh, đưa người chinh phục “chị Hằng”. Cuộc chiến tuy mang tính biểu tượng nhưng cho phép Mỹ khẳng định vị thế siêu cường trong các lĩnh vực tin học, hàng không vũ trụ.
Độ nghiêm trọng của thách thức
Giờ đây, trong thế kỷ XXI này, công nghệ lại một lần nữa là tâm điểm của xung đột. Trung Quốc đă chuẩn bị cho điều này từ rất lâu trên mọi lĩnh vực. Đầu tiên là trong giáo dục với hàng triệu kỹ sư đă được đào tạo, tuyển chọn từ những trường đại học nổi tiếng nhất của Trung Quốc hay nước ngoài.
Tiếp đến, cùng với một chính sách kết hợp hỗ trợ và tự do phát triển, Trung Quốc đă h́nh thành nên những đại tập đoàn, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Nhóm GAFA nổi tiếng của Mỹ giờ đă có đối thủ cạnh tranh tương xứng là BATX (Baidu, Alibaba, Tencent và Xiaomi).
Kế hoạch “Made in China 2025” (Sản xuất tại Trung Quốc) đưa ra năm 2015 là cơ sở để Bắc Kinh bành trướng hơn nữa tham vọng này và làm cho nước Mỹ ư thức được mức độ nghiêm trọng của thách thức đó.
Một sự đối đầu không chỉ giữa hai nền công nghiệp mà c̣n là giữa hai nền văn hóa, hai hệ thống chính trị, hai cách nh́n về thế giới. (Nguồn: AFP)
Sự chuyển động này của Trung Quốc ngày càng rơ nét. Nguồn vốn đầu tư mạo hiểm của Trung Quốc sắp tới trong lĩnh vực này sẽ nhiều hơn là tiền của Mỹ. Số bằng sáng chế xin đăng kư tại Trung Quốc nhiều gấp hai lần tại Mỹ. Và cuối năm 2018, hai đứa trẻ biến đổi gien đă được ra đời tại Trung Quốc.
Trong lĩnh vực trí thông minh nhân tạo, những bài nghiên cứu khoa học về lĩnh vực này của Trung Quốc đang trên đà “qua mặt” Mỹ. Ngành công nghiệp Trung Quốc cũng đang thống trị việc khai thác và sản xuất đất hiếm và pin năng lượng Mặt Trời. Trung Quốc c̣n mua lại hăng công nghệ robot Kuka hàng đầu của Đức, tấn công vào lĩnh vực xe ô tô bằng cách thúc đẩy sản xuất xe điện và b́nh điện. Nhưng đó mới chỉ là điểm khởi đầu.
Đây sẽ là một cuộc chiến dài hơi, hấp dẫn và kỳ lạ. Một sự đối đầu không chỉ giữa hai nền công nghiệp mà c̣n là giữa hai nền văn hóa, hai hệ thống chính trị, hai cách nh́n về thế giới. Trong cuộc tŕnh diễn này, châu Âu chỉ đóng vai tṛ là một khán giả.