Người dân miền Tây rải nước thuốc cá xuống mặt nước. Cá sau đó sẽ lờ đờ, bơi chậm rất dễ bắt. Người dân chỉ cần tay không bắt quá cũng trở nên dễ dàng.
Sáng sớm, ông Phạm Thanh Dũng (57 tuổi, ngụ ấp Nam Chánh, xă Ngọc Chánh, H. Đầm Dơi, Cà Mau) đă canh con nước ṛng để tháo nước từ vuông tôm ra kinh. Lúc này, nước trong vuông chỉ c̣n chừng 2 tấc (20 cm).
Ông Dũng bảo, trước khi cải tạo vuông tôm, chuẩn bị cho vụ tôm mới, người nông dân Cà Mau thường sử dụng một loại thuốc làm từ rễ cây để bắt cá tạp tự nhiên, loại thuốc này an toàn cho sức khỏe con người nếu ăn cá.
Cách làm này giúp bắt sạch những loài cá tự nhiên theo con nước kinh vào vuông sinh sôi, nảy nở. “Sở dĩ phải bắt đi số cá này là để tránh việc tôm giống vừa thả xuống vuông đă thành mồi cho chúng ăn”, ông Dũng nói.
Kể về cách thức thuốc cá vuông, ông Dũng cho biết, rễ cây thuốc cá được mua về xay nhuyễn, trộn với nước và śnh non, rồi rải trên mặt nước. Chỉ vài phút sau, cá lớn, cá bé đều bị ngộp thở, bơi lờ đờ trên mặt nước. Một số con c̣n khoẻ th́ vùng vẫy cho đến khi đuối sức sẽ nằm yên trên mặt bùn.
Lúc này, người nông dân chỉ việc xách xô hay đẩy xuồng đi vớt cá rất dễ dàng. Chính v́ sự tiện lợi này mà bao đời nay, thuốc cá vuông đă trở thành hoạt động phổ biến trước khi nông dân nuôi tôm quảng canh ở Cà Mau cải tạo vuông và bước vào vụ mới.
Ông Dũng cho biết, ở Cà Mau, dây thuốc cá mọc nhiều ở U Minh. Một số nơi người dân trồng thuốc cá bán cho thương lái mang lại nguồn lợi kha khá. Theo kinh nghiệm của người dân, dây thuốc cá chỉ có tác dụng với các loài cá, không có tác dụng với những loài giáp xác như như tôm cua. Thậm chí, sau thuốc cá, nước trong vuông sẽ mát mẻ hơn, tôm sẽ lột xác và lớn nhanh như thổi.
Dây thuốc cá cũng không gây hại qua đường tiêu hóa với người hay động vật máu nóng. Chính v́ vậy mà cá bắt được sau khi dùng dây thuốc cá vẫn được người dân sử dụng một cách an toàn. Đặc biệt, dù được gọi là cá tạp nhưng đều là cá tự nhiên như cá rô, cá đối, cá chẽm, cá ngát, cá nâu…
Những loại cá trên, nếu thương lái tới cân cũng được giá từ vài chục đến cả trăm ngàn đồng một kư. Mắc tiền nhất là có chẽm khoảng 110.000 đồng/kg (loại 5 kg/con trở lên), cá phi 25.000 - 30.000 đồng/kg (cá 4-5 con/kg), cá ngát 40.000 đồng/kg, cá đối 90.000 đồng/kg.
Làm chơi nhưng ăn thiệt, chỉ trong vài giờ đồng hồ thuốc cá vuông, gia đ́nh ông Dũng đă bắt được cả trăm kư cá các loại chia cho họ hàng thân quen. Một ít ông chừa lại gia đ́nh ăn, cá đối đem nướng trên bếp than, cá nâu kho trái giác, că chẽm, cá ngát nấu lẩu mắm thơm lừng… Một bữa tiệc thịnh soạn thiết đăi những người tham gia bắt cá giúp!
