Trung Quốc cự kỳ thâm độc trong mọi tính toán. Ngoài COC, Trung Quốc đang tận dụng chính quyền Duterte để đạt lợi ích tại bãi cạn Scarborough. Nhưng ông Tổng thống Phipilppines cực ngu.
Hãng tin CNN hôm 26-9 dẫn lời Ngoại trưởng Philippines Tedoro Locsin Jr. cho biết Philippines có thể đã ký nhiều thỏa thuận với Trung Quốc (TQ) nhưng tất cả vẫn chưa “thành hình thành dạng”. Thông báo này được đưa ra trong cuộc phỏng vấn với thủ tướng Úc và Chủ tịch Viện chính sách xã hội châu Á Kevin Rudd tại New York (Mỹ) sáng 25-9 (giờ địa phương) bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Quan hệ TQ-Philippines dưới thời Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trở nên nồng ấm bất chấp căng thẳng biển Đông ngày càng leo thang. Cho đến hiện tại, Bắc Kinh có ít nhất hai ý đồ muốn hoàn thành khi ông Duterte còn tại vị.
Xây dựng bãi cạn Scarborough
Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines Antonio Carpio cho rằng TQ muốn xác lập chủ quyền đối với bãi cạn Scarborough dưới thời ông Duterte và nhất là trước khi Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) được đàm phán thành công. Theo ông Carpio, Bắc Kinh cố gắng xây dựng bãi cạn này, vốn bị TQ chiếm từ Philippines năm 2012. Lý do là tổng thống Philippines từng nói rằng không thể ngăn cản TQ xây dựng Scarborough bởi họ quá mạnh.
“Tất cả chúng ta đều biết họ (TQ) có kế hoạch (xây dựng bãi cạn Scarborough) và sẽ thực hiện trước khi nhiệm kỳ của Tổng thống Duterte kết thúc (…) Sau khi tuyên bố chủ quyền và hoàn thành việc xây dựng (đảo nhân tạo), họ sẽ nói: “Chúng ta (TQ và ASEAN) hãy ký COC và không ai được xây dựng bất kỳ thứ gì nữa (ở biển Đông)” - ông Carpio nói.
Lý giải về phản ứng của Manila, ông Carpio cho rằng TQ dường như rất tự tin rằng ông Duterte sẽ không triển khai tàu hải quan và cảnh sát biển để ngăn TQ tôn tạo phi pháp bãi cạn Scarborough. Trước đây ông Duterte nhiều lần lên tiếng lo ngại bị các lực lượng quân đội TQ tấn công nếu Manila cử tàu ngăn cản các hoạt động ngang ngược của Bắc Kinh. Trong chuyến thăm TQ hồi cuối tháng 8-2019, ông Duterte không nhắc đến bãi cạn Scarborough. Đồng thời, ông Duterte bị người đồng cấp TQ Tập Cận Bình bác bỏ việc nhắc lại phán quyết Tòa Trọng tài 2016, trong đó có đề cập chiến thắng pháp lý của Manila trước Bắc Kinh đối với bãi cạn mà TQ đang có ý đồ tôn tạo.
Theo đánh giá của tờ Philstar, nếu TQ thành công trong việc xây dựng một đảo nhân tạo ở Scarborough, điều đó đồng nghĩa Bắc Kinh sẽ có thể ngang ngược chiếm giữ lâu dài bãi cạn này. Về mặt chiến lược, TQ sẽ hoàn thành tam giác quân sự hòng kiểm soát biển Đông.
Tàu hải cảnh Trung Quốc phun vòi rồng về phía tàu cá Philippines gần bãi cạn Scarborough năm 2015. Ảnh: AP
Thúc đẩy COC
Trong thời gian tại vị còn lại của ông Duterte, TQ còn muốn tận dụng triệt để vai trò của Philippines trong ASEAN. Hiện nay TQ muốn tranh thủ thời gian Philippines điều phối quan hệ ASEAN-TQ nhiệm kỳ 2018-2021 để thúc đẩy COC một cách gấp gáp và có lợi cho Bắc Kinh. TQ muốn nội dung COC phải đảm bảo: (i) Loại bỏ sự can thiệp của các nước thứ ba (như Mỹ, Nhật Bản, Úc, Ấn Độ); và (ii) Tiến hành thỏa thuận song phương giữa TQ với từng quốc gia ASEAN chứ không phải với một tập thể ASEAN thống nhất.
VietBF@ sưu tầm.