Người dân Trung Quốc không c̣n chấp nhận được t́nh trạng chính quyền nói dối triền miên. Công an mạng không biết cách nào đối phó với công dân mạng. Không xuống đường, nhưng từ trong nhà, qua máy vi tính và điện thoại thông minh, họ tuyên bố không tin cậy vào Đảng và Nhà nước. Xă hội Trung Quốc đă chuyển ḿnh như núi lửa từ khi Corona xuất hiện, khiến vấn đề của chủ tịch Trung Quốc là uy quyền tối thượng đă bị dân chúng công kích trực tiếp.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đeo khẩu trang và để kiểm tra thân nhiệt khi xuất hiện tại Bắc Kinh ngày 10/02/2020. (Foto: AFP/XINHUA / JU Peng)
Thời gian nghỉ Tết Nguyên Đán, cho dù đă kéo dài v́ dịch, cuối cùng cũng kết thúc. Nguy cơ dịch gia tăng, khi sinh hoạt kinh tế tái lập, là điều khó tránh khỏi. Trong bối cảnh những tiếng nói công kích chế độ ngày càng nhiều, những ngày tới đây sẽ có tác động quyết định trong lănh vực y tế cộng đồng, kinh tế và chính trị. Tóm thu toàn bộ quyền lực trong tay, chủ tịch Tập Cận B́nh đối mặt với nhiều bất trắc.
Hôm thứ Hai, Tập Cận B́nh tới một bệnh viện ở Bắc Kinh để khuyến khích nhân viên y tế ngày đêm đối mặt với siêu vi corona chủng mới, mà số nạn nhân tử vong vừa vượt qua ngưỡng biểu tượng 1.000 người.
Nhưng sự kiện này đặt ra một loạt câu hỏi ? V́ sao một nhân vật thích xuất hiện với đám đông để chứng tỏ gần gũi với công chúng lại biến mất trong suốt năm tuần lễ ? V́ sao phải đến tuần lễ thứ sáu, tính từ khi dịch viêm phổi chủng mới được chính thức nh́n nhận, lănh đạo Trung Quốc mới tỏ ḷng nhân ái với bệnh nhân ?
Trước hết, về y tế cộng đồng. Ngày truyền h́nh Trung Quốc tuyên truyền rầm rộ về sự kiện chủ tịch Trung Quốc thăm bệnh viện cũng là ngày người dân đi làm trở lại trong bối cảnh lệnh cách ly vẫn c̣n hiệu lực trên toàn quốc. Mặc dù số người chết vẫn tăng, số người bị lây vẫn cao nhưng báo cáo chính thức lần đầu tiên khẳng định « t́nh h́nh ổn định ». Ổn định không có nghĩa là « được cải thiện ».
Tuần lễ quyết định
Theo Frédéric Lemaître, thông tín viên của Le Monde từ Bắc Kinh, những ngày tới đây sẽ thời điểm quyết định : t́nh h́nh có thể tốt hơn nhưng cũng có thể tồi tệ hơn. Một dấu hiệu không cho phép lạc quan là Tổ Chức Y Tế Thế Giới, cho dù không chỉ trích Trung Quốc, đă có hai quyết định. Thứ nhất là gửi một phái đoàn chuyên gia sang Hoa lục, đứng đầu là bác sĩ Bruce Ayward, người Canada, kinh nghiệm điều phối nỗ lực quốc tế chống dịch Ebola ở châu Phi. Thứ hai là báo động nguy cơ dịch corona gia tăng lây nhiễm ngoài Hoa lục. Điều này chứng tỏ diễn biến t́nh h́nh dịch bệnh ở Trung Quốc không có dấu hiệu lạc quan.
Người dân Trung Quốc cũng rất lo âu. Từ cuối tuần qua, số nạn nhân tử vong do siêu vi corona chủng mới đă nhiều hơn số người chết trên thế giới (774) v́ siêu vi SARS năm 2003 . Hôm nay, số người chết đă lên 1.004, chỉ tại Hoa lục. Từ chủ nhân cho đến công nhân tất cả đều phải làm việc v́ nhu cầu kinh tế. Liệu có thể tránh được khả năng lây nhiễm leo thang ?
Nhưng liệu chủ tịch Tập Cận B́nh, với quyền hạn tối đa, có một phép lạ nào để giải phương tŕnh nát óc này ? Theo Reuters, chỉ mới hai tuần đ́nh trệ mà hàng trăm xí nghiệp bị khốn đốn. Nguồn tin ngân hàng cho biết ít nhất 300 công ty, trong đó có Xiaomi, chờ vay hơn 8 tỉ đôla để giải quyết t́nh trạng khó khăn do hệ quả chính sách phong tỏa chống dịch gây ra. Theo ngân hàng đầu tư Nomura, những dấu hiệu này phản ảnh t́nh trạng kinh tế Trung Quốc bị tác hại nghiêm trọng trong hai tháng đầu năm 2020.
Hỏa sơn chuyển ḿnh
Đại cường kinh tế số hai thế giới đứng trước một sự lựa chọn bất toàn mà người đứng đầu gió là ông Tập Cận B́nh, lănh đạo tối cao.
Nhưng vấn đề của chủ tịch Trung Quốc là uy quyền tối thượng đă bị dân chúng công kích trực tiếp. Theo nhà phân tích Renaud Girard của báo Pháp Le Figaro, người dân Trung Quốc không c̣n chấp nhận được t́nh trạng chính quyền nói dối triền miên. Công an mạng không biết cách nào đối phó với công dân mạng. Không xuống đường, nhưng từ trong nhà, qua máy vi tính và điện thoại thông minh, họ tuyên bố không tin cậy vào Đảng và Nhà nước. Xă hội Trung Quốc đă chuyển ḿnh như núi lửa từ khi Corona xuất hiện.
Đă thế, từ khi sửa Hiến Pháp để có thể tập trung quyền lực và cai trị măn đời như một hoàng đế đỏ, Tập Cận B́nh dường như muốn ǵ cũng không xong, đụng đâu là kẹt đó. Hù dọa dân Hồng Kông, can thiệp vào bầu cử Đài Loan, thương chiến với Washington, nơi nào hoàng đế Tập Cận B́nh cũng gặp sao khắc kỵ.
Liệu mệnh trời đă xoay ?
Đó là câu hỏi mà người dân Hoa lục loan truyền trên mạng xă hội.
Theo quan điểm của Mạnh Tử, trong ba yếu tố cấu tạo nên quốc gia là lănh thổ, dân tộc và chính quyền th́ dân là yếu tố quan trọng nhất : dân vi quư, xă tắc thứ chi, quân vi khinh.
Chủ tịch Trung Quốc đứng trước ba giải pháp : Bỏ thế độc tôn cá nhân lănh đạo ? Nới tay để xây dựng một Nhà nước thượng tôn pháp luật và thi hành các quy định về nhân quyền và quyền công dân trong Hiến Pháp ? Hay trái lại sẽ gia tăng các biện pháp kềm kẹp, một khi qua được khủng hoảng corona ?