Ngày 27/9, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ra tuyên bố nói rằng trái ngược với những ǵ Chủ tịch Tập Cận B́nh hứa trước đây, Trung Quốc vẫn theo đuổi công cuộc quân sự hóa quần đảo Trường Sa trên Biển Đông.
“Năm năm trước, vào ngày 25/9/2015, Tổng Bí thư Trung Quốc Tập Cận B́nh đứng trong Vườn Hồng của Nhà Trắng và tuyên bố: “Trung Quốc không có ư định theo đuổi quân sự hóa” quần đảo Trường Sa, và các tiền đồn của Trung Quốc sẽ không “nhắm mục tiêu hoặc tác động đến bất kỳ quốc gia nào”, tuyên bố của Bộ Ngoại Hoa Kỳ cho biết.
“Thay vào đó, Trung Quốc đă theo đuổi một cuộc quân sự hóa liều lĩnh và khiêu khích các tiền đồn đang có tranh chấp, họ đă triển khai tên lửa hành tŕnh chống hạm, mở rộng khả năng t́nh báo tín hiệu và radar quân sự, xây dựng hàng chục nhà kho máy bay chiến đấu và xây dựng đường băng có khả năng dùng cho máy bay chiến đấu”, tuyên bố viết.
Chính quyền Bắc Kinh chưa có phản ứng ngay, nhưng hồi tháng 8/2018, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị lên tiếng bảo vệ quyết định quân sự hóa Biển Đông, gọi đó là hành động “tự vệ” trước áp lực từ Hoa Kỳ và các nước khác.
Bộ Ngoại giao Mỹ viết: “Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sử dụng các tiền đồn được quân sự hóa này như những nền tảng mang tính cưỡng ép để khẳng định quyền kiểm soát đối với các vùng biển mà Bắc Kinh không có chủ quyền hàng hải hợp pháp.”
Các tiền đồn này đóng vai tṛ là nơi tập trung hàng trăm tàu dân quân biển và tàu Cảnh sát biển Trung Quốc thường xuyên quấy rối tàu dân sự và cản trở các hoạt động thực thi pháp luật hợp pháp, đánh bắt xa bờ và phát triển hydrocarbon của các quốc gia láng giềng, vẫn theo tuyên bố của Bộ Ngoại Mỹ.
“ĐCSTQ không tôn trọng lời nói hoặc cam kết của ḿnh. Trong những tháng gần đây, chúng tôi đă chứng kiến một số lượng lớn chưa từng có các quốc gia bày tỏ sự phản đối chính thức của họ tại Liên Hợp Quốc đối với các yêu sách chủ quyền hàng hải trái pháp luật của Trung Quốc ở Biển Đông,” Bộ Ngoại Mỹ khẳng định.
Ngay sau khi các nước châu Âu gửi công hàm lên LHQ bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông nhằm “bảo vệ tính toàn vẹn của Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS”, Trung Quốc gửi công hàm lên LHQ hôm 18/9, trong đó Bắc Kinh lập luận rằng “UNCLOS không bao trùm hết mọi vấn đề” và một lần nữa khẳng định Trung Quốc “có quyền lịch sử đối với đường chín đoạn trên Biển Đông”.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ kêu gọi cộng đồng quốc tế tiếp tục lên tiếng “phản đối hành vi nguy hiểm và không thể chấp nhận được này,” đồng thời nói rơ với ĐCSTQ rằng “chúng tôi sẽ buộc họ giải tŕnh về hành vi đó”.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Hoa Kỳ sẽ tiếp tục sát cánh với các đồng minh và đối tác Đông Nam Á trong việc “chống lại các nỗ lực mang tính cưỡng ép của Trung Quốc nhằm thiết lập quyền thống trị trên Biển Đông”.