Nhóm Ngũ Nhãn tố Trung Quốc vi phạm thỏa thuận Hong Kong. Liên minh tình báo 5 nước tố Trung Quốc ban hành nghị quyết bãi nhiệm nghị sĩ đối lập Hong Kong là vi phạm cam kết.
"Chúng tôi kêu gọi chính quyền trung ương Trung Quốc xem xét lại hành động của họ nhằm vào cơ quan lập pháp được bầu của Hong Kong và lập tức phục chức các thành viên Hội đồng Lập Pháp bị bãi nhiệm", ngoại trưởng 5 nước thuộc liên minh tình báo Ngũ Nhãn, gồm Mỹ, Anh, Canada, Australia, New Zealand, cho biết trong tuyên bố chung ngày 18/11.
Hong Kong tuần trước bãi nhiệm 4 nghị sĩ đối lập khỏi Hội đồng Lập pháp sau khi Bắc Kinh thông qua nghị quyết mới, cho phép chính quyền thành phố được truất ghế nghị sĩ mà không cần thông qua tòa án. Động thái đã châm ngòi cho việc từ chức hàng loạt của các nghị sĩ đối lập Hong Kong.
Phòng họp của Hội đồng Lập pháp Hong Kong trống trơn do một cuộc họp bị hủy sau khi 4 nghị sĩ đối lập bị bãi nhiệm hôm 11/11. Ảnh: Reuters.
Nghị quyết mới cũng khiến phương Tây đưa ra thêm cảnh báo về mức độ tự trị của Hong Kong, được cam kết theo mô hình "Một quốc gia, hai chế độ" khi Anh trao trả Hong Kong cho Trung Quốc năm 1997.
"Hành động của Trung Quốc rõ ràng đã vi phạm nghĩa vụ quốc tế của nước này theo Tuyên bố chung Trung - Anh được Liên Hợp Quốc chứng nhận và có hiệu lực pháp lý", tuyên bố chung cho hay.
Theo các ngoại trưởng, hành động mới nhất của Bắc Kinh dường như là một phần của "chiến dịch phối hợp" nhằm ngăn chặn những tiếng nói chỉ trích ở Hong Kong. "Vì ổn định và thịnh vượng ở Hong Kong, Trung Quốc và chính quyền Hong Kong cần tôn trọng các kênh để người dân đặc khu bày tỏ mối quan ngại và ý kiến chính đáng của họ", tuyên bố nêu thêm.
Anh hiện coi Trung Quốc đã vi phạm Tuyên bố chung ba lần, gồm cả khi Trung Quốc ban hành luật an ninh quốc gia đối với Hong Kong hồi tháng 6. Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Trưởng đặc khu Hong Kong Carrie Lam và quan chức Trung Quốc đại lục được cho là có liên quan đến luật an ninh, đồng thời cảnh báo về các bước tiếp theo.
Cảnh sát Hong Kong cũng cho biết họ đã bắt ba nghị sĩ sáng 18/11 sau các vụ ném cây thối và chất có mùi hôi vào cơ quan lập pháp thành phố hồi tháng 5, tháng 6.
Theo nghị quyết mới của Bắc Kinh, chính quyền Hong Kong được phép truất ghế lập tức các nghị sĩ của cơ quan lập pháp bị cho là thúc đẩy hoặc ủng hộ khái niệm độc lập Hong Kong, từ chối tán thành đất nước tiếp quản chủ quyền đối với Hong Kong, lôi kéo thế lực nước ngoài can thiệp vào công việc của thành phố hoặc tham gia hành vi gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia.
Trái với chỉ trích của Mỹ và phương Tây, Chủ tịch quốc hội Trung Quốc Lật Chiến Thư cho rằng nghị quyết mở đường cho việc chính quyền Hong Kong bãi nhiệm các nghị sĩ là "cần thiết" và "phù hợp", đồng thời có lợi cho an ninh, chủ quyền và lợi ích phát triển của đất nước. Hai văn phòng giám sát các vấn đề Hong Kong của Bắc Kinh cũng tuyên bố ủng hộ nghị quyết mới.