Sự biến hóa khôn lường của SARS-CoV-2. ba biến thể SARS-CoV-2 mới lây lan nhanh hơn đă xuất hiện ở Anh, Nam Phi và Brazil vào cuối năm 2020 nhưng gần đây các biến thể ở Ấn Độ, Mỹ và các nơi khác đă đe dọa t́nh h́nh dịch bệnh trên toàn cầu. Chúng có đến 6.600 lần biến đổi.
Các dự đoán về quá tŕnh tiến hóa của virus SARS-CoV-2, đặc biệt là những thay đổi về độc lực là điều không thể đoán được trước, một nhà vi sinh vật học cho biết.
Ấn Độ đang rơi vào cuộc khủng hoảng Covid-19 nghiêm trọng. Ảnh: AP
Việc giải tŕnh tự bộ gen có thể khám phá SARS-CoV-2 một cách chi tiết thông qua không gian đột biến. Trung b́nh mỗi tháng bộ gen thu được một hoặc hai đột biến. Nếu dựa theo kích thước bộ gen của SARS-CoV-2, tốc độ này chậm hơn khoảng 4 lần so với virus cúm.
Một bộ gen ổn định hơn sẽ khiến virus SARS-CoV-2 khó đột biến hoặc thoát khỏi sự bảo vệ của vaccine.
Sự xuất hiện của biến thế ở Anh (được biết đến là B117) là điều đáng lo ngại. Các nhà khoa học đă phát hiện ra 23 đột biến của biến thể này chỉ trong một lần giải tŕnh tự bộ gen.
Phần lớn những đột biến này không liên quan đến quá tŕnh tiến hóa của SARS-CoV-2, nhưng những đột biến khác có thể là nguyên nhân làm tăng tốc độ lây lan của biến thể B117.
Virus SARS-CoV-2 đột biến trong quá tŕnh nhân lên bên trong vật chủ là con người. Những đột biến này có thể thay đổi cách virus tương tác với các tế bào của con người, bao gồm cả hệ thống miễn dịch.
Biến thể ở Anh có thể đă xuất hiện trong quá tŕnh lây nhiễm ở một bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch. Trong nhiều tuần, việc bệnh nhân điều trị bằng huyết tương từ người đă hồi phục Covid-19 có thể dẫn đến chọn lọc tự nhiên chọn ra biến thể này.
Một “biến thể đáng quan tâm” gần đây đă xuất hiện ở Tanzania có 34 đột biến riêng biệt. Các bộ gen SARS-CoV-2 khác nhau cùng kết hợp để tạo thành một biến thể lai cũng đă được các nhà khoa học nghiên cứu.
Mặc dù những trường hợp như vậy có thể hiếm gặp nhưng nó đóng vai tṛ quan trọng trong việc tiến hóa của SARS-CoV-2. Tốc độ đột biến tương đối chậm của biến thế không tương ứng với độ tiến hóa chậm của virus SARS-CoV-2.
Nguyên nhân cho sự xuất hiện của biến thể ở Anh được cho là do áp lực tiến hóa để virus SARS-CoV-2 tránh khỏi các kháng thể điều trị như huyết tương của người đă phục hồi Covid-19.
Hệ quả rơ ràng nhất của điều này là xu hướng lây lan giữa các vật chủ ngày càng tăng. Điều này cho thấy các đột biến giống nhau có thể cung cấp cho virus nhiều ưu điểm cùng một lúc.
Mặc dù đột biến là một quá tŕnh không thể thấy được, nhưng chọn lọc tự nhiên đă nhiều lần chọn ra những đột biến tương tự. Đây được gọi là quá tŕnh tiến hóa hội tụ. Quá tŕnh tiến hóa hội tụ cho thấy, dưới áp lực ngày càng có nhiều người đă có kháng thể chống lại SARS-CoV-2, virus đang phát triển một cấu trúc hoàn hảo hơn.
Việc xuất hiện của rất nhiều đột biến và cách kết hợp của chúng là đặc điểm xác định của tất cả các biến thể. Tất cả các biến thể đều làm thay đổi protein đột biến, một phần của virus liên kết với các tế bào của con người.
Việc số ca mắc Covid-19 và tử vong do dịch bệnh tăng cao có thể do những biến thể này, nhưng tổng số đột biến của virus SARS-CoV-2 là có giới hạn. Mặc dù vậy, các đặc tính của virus không được xác định bởi các đột biến đơn lẻ mà được xác định bởi một số đột biến kết hợp với nhau.
Khả năng SARS-CoV-2 tiến hóa hiếm gặp dẫn đến các biến thể mới đáng lo ngại sẽ tăng lên khi số lượng người mắc bệnh nhiều hơn.
Theo CNA, các biến thể mới có thể xuất hiện ở bất kỳ quốc gia nào. Bất kể việc dự đoán về sự tiến hóa của SARS-CoV-2 gặp khó khăn, có một điều rơ ràng là cần giữ cho số ca mắc Covid-19 trên toàn cầu càng thấp càng tốt./.
VietBF@ sưu tập