Thay v́ ở lại đất nước chống Taliban, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani không có lựa chọn nào khác ngoài bỏ trốn. Lư do tại sao?
Ngay cả khi các đối thủ chính trị của ông đổ lỗi rằng lịch sử sẽ không bao giờ tha thứ cho Ashraf Ghani v́ đă để người dân của ḿnh ở lại dưới sự cai trị của Taliban, nhưng ông có rất ít lựa chọn.
Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani bảo vệ quyết định rời khỏi đất nước khi Taliban tiến vào thủ đô Kabul
Năm 1992, khi Taliban tấn công Kabul, Tổng thống Afghanistan lúc bấy giờ là Najibullah đă không thể chạy trốn khỏi đất nước và sau đó đă bị giết dưới tay Taliban.
Ngày 15/8, pháo đài cuối cùng của lực lượng chính phủ Afghanistan là Kabul cũng đă rơi vào tay Taliban. Khi tiến vào Kabul, Taliban nói với chính phủ Ashraf Ghani rằng việc chuyển giao quyền lực một cách ḥa b́nh sẽ tránh được đổ máu. Vài giờ sau thông báo, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani được Mỹ hậu thuẫn đă bỏ trốn khỏi đất nước đến một địa điểm không được tiết lộ khiến những người dân của ông gặp nguy hiểm.
Cựu Tổng thống Ashraf Ghani sau đó đă lên trang Facebook của ḿnh để viết, "Để tránh đổ máu, tôi nghĩ tốt hơn là nên ra đi."
Ngay cả khi các đối thủ chính trị của ông đổ lỗi rằng lịch sử sẽ không bao giờ tha thứ cho Ashraf Ghani v́ đă để người dân của ḿnh ở lại dưới sự cai trị của Taliban, nhưng ông có rất ít lựa chọn. Bằng cách trốn thoát, Ashraf Ghani đă tự cứu ḿnh khỏi số phận tương tự như người tiền nhiệm của ḿnh, vào khoảng ba thập kỷ trước.
Tại sao người dân Afghanistan sẽ khó tha thứ cho Ashraf Ghani?
Ghani sẽ biện minh cho quyết định ra đi của ḿnh bằng cách nói rằng đây là lối thoát duy nhất để ông đảm bảo an toàn cho cư dân Kabul.
Phần c̣n lại của thế giới có thể hiểu tại sao Tổng thống Ashraf Ghani và nhóm cố vấn thân cận của ông đă bỏ trốn khỏi Kabul vào Chủ nhật để lại người dân của ḿnh sống trong sự cai quản của Taliban. Sau tất cả, mọi người đều nhớ những ǵ đă xảy ra với cựu Tổng thống Najibullah, người đă bị lôi ra khỏi khuôn viên Liên Hợp Quốc, nơi ông đă đến để t́m nơi ẩn náu và bị tra tấn và bị Taliban giết chết. Đầu của ông sau đó bị cột lên cột . Không ai ngờ rằng số phận tương tự sẽ dành cho Ashraf Ghani.
Nhưng những công dân Afghanistan b́nh thường sẽ khó có thể tha thứ cho Ghani v́ đă bỏ rơi họ khi họ cần ông. C̣n hơn thế nữa bởi ông đă kiên quyết không chịu từ chức bất chấp sức ép từ mọi phía, nói rằng ông sẽ ở lại và chiến đấu v́ những giá trị mà ông và người dân Afghanistan đă coi trọng từ lâu. Nhưng với việc Taliban tập trung tại cổng Kabul vào Chủ nhật, Tổng thống đă bỏ chạy để lại những người không may mắn của ông ở lại.
Ghani sẽ biện minh cho quyết định ra đi của ḿnh bằng cách nói rằng đây là lối thoát duy nhất để ông đảm bảo an toàn cho cư dân Kabul. Nhưng những công dân Afghanistan giận dữ sẽ không có điều này. Họ cảm thấy thất vọng trước sự tham nhũng và kém năng lực của một chính phủ không bảo vệ được họ và phó mặc họ cho Taliban.
Abdullah-Abdullah, đối thủ chính của ông Ghani trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2014 và 2020 và hiện là trưởng đoàn đàm phán ḥa b́nh cho chính phủ đă nói điều này về sự ra đi bí mật của Ghani. "Cựu Tổng thống Afghanistan đă rời khỏi Afghanistan… Ông ấy đă để đất nước ở trạng thái này [v́ điều đó] Chúa sẽ bắt ông ấy phải chịu trách nhiệm," Abdullah Abdullah, cho biết trong một video đăng trên trang Facebook của ḿnh.
Ghani, nhà nhân loại học ăn nói nhẹ nhàng được đào tạo tại Mỹ cũng có bằng tiến sĩ tại Đại học Columbia và là cựu nhân viên Ngân hàng Thế giới. Ông trở về nhà sau cuộc xâm lược của quân đội Mỹ và NATO vào năm 2001 dẫn đến sự sụp đổ của chính quyền Taliban. Nhiều người Afghanistan trở về từ Mỹ và châu Âu với hy vọng xây dựng lại đất nước. Ghani sau đó đă từ bỏ quốc tịch Mỹ của ḿnh để tham gia cuộc bầu cử tổng thống năm 2014 và kế nhiệm Hamid Karzai làm tổng thống.
Nhưng nhiệm kỳ tổng thống của Ashraf Ghani không có ǵ nổi bật. Ông có một nhóm cố vấn thân cận và dựa vào họ để điều hành đất nước. Ông đă không tham khảo ư kiến của các nhà lập pháp và vẫn giữ khoảng cách với họ.
Trong khi trách nhiệm điều hành tồi là hoàn toàn thuộc về Ghani, th́ t́nh h́nh an ninh không thể đổ lỗi hoàn toàn cho ông. Mỹ đă trao quyền hợp pháp cho Taliban và buộc chính phủ Ghani thực hiện một số yêu cầu của Taliban v́ lợi ích ḥa b́nh.
Giây phút thỏa thuận ḥa b́nh Mỹ-Taliban được kết thúc, tấm thảm được kéo xuống dưới chính quyền Ghani. Dưới áp lực của Mỹ, chính quyền Ashraf Ghani buộc phải thả 500 tù nhân Taliban . Chính phủ kháng cự bao lâu cũng được nhưng phải nhường bước v́ đây là điều kiện mà Taliban đặt ra để bắt đầu các cuộc đàm phán nội bộ Afghanistan tại Doha.
Việc chính phủ không chuẩn bị kỹ lưỡng để chống lại Taliban phản ánh khả năng lănh đạo yếu kém và sự bất lực của ông Ghani trong việc truyền cảm hứng cho Quân đội Quốc gia Afghanistan. Có lẽ rất ít người muốn mạo hiểm mạng sống của ḿnh để chiến đấu cho một chính phủ tham nhũng. Nhiều người trong số những người lính không có đạn dược, họ đă không được trả lương. Hầu hết số tiền đều do các lănh chúa bỏ túi. V́ vậy, rất ít người Afghanistan sẽ tha thứ cho Tổng thống Ashraf Ghani.
VietBF@ sưu tập