|
Trong Tết Mậu Thân, phở B́nh là nơi phát xuất việt cộng. Sau này tiệm phở việt cộng được xếp vào hạng di tích lịch sử.
Bây giờ th́ sao? Thê thảm.
QUÁN PHỞ B̀NH VÀ CHIẾC V̉NG “KIM CÔ” LỊCH SỬ....
Quán phở B́nh nằm ở đoạn đầu đường Yên Đổ (nay là Lư Chính Thắng) gần giáp đường Hai Bà Trưng là một trong những quán phở lâu đời của đất Sài G̣n. Tôi đi
ngang qua quán này trong suốt nhiều năm mà chưa một lần bước vào, dù biết rằng đă khá nhiều bài báo viết về nó. Chẳng qua là v́ tôi ngán cái bảng hiệu nền đỏ chói, một ngôi sao vàng to tổ bố choán hơn nửa diện tích bảng hiệu với hàng chữ Phở B́nh cũng màu
vàng.
Có lẽ nhiều người cũng ngán cái ngôi sao vàng bự chảng đó như tôi, nên chẳng mấy khi thấy đông thực khách, lúc nào quán cũng mang một vẻ hiu quạnh, dù khu
vực đó gần chợ Tân Định, nổi tiếng của giới nhà giàu, và việc buôn bán sầm uất bậc nhất Sài G̣n.
Báo Thanh Niên hôm 8-3-2020 đăng bài viết của tác giả Lê Công Sơn về quán phở “trứ danh” này với tựa đề “Khi chủ nhà muốn trả lại bằng xếp hạng di tích”.
Theo đó, ông chủ tiệm phở là Ngô Văn Lập bị bệnh nan y, không có tiền chữa trị; căn nhà lầu ngay mặt tiền để bán phở kiếm sống, bên trong chứa ba gia đ́nh với 16 người chật chội tù túng, không thể ngọ nguậy hay cựa quậy ǵ được. V́ sao thế? V́ nó phải mang
vác cái danh xưng “di tích quốc gia” nên chủ nhà không được phép xây sửa, sang nhượng, cầm cố, cũng không thể sắp xếp đồ đạc hay dẹp bỏ đám “hiện vật di tích cách mạng” đang chiếm trọn một tầng. Thậm chí không thể làm chủ quyền nhà hợp pháp như mọi căn nhà
khác.
Thông thường có một mặt tiền đẹp như vậy tại Sài G̣n người ta có thể sống thoải mái, dư dả khi dùng nó làm nơi kinh doanh hoặc cho mướn để người khác tự
kinh doanh. Phở B́nh có lẽ cũng chẳng ngon đến độ lôi kéo đông đảo thực khách đến, để họ vừa được thưởng thức tô phở ngon vừa có cảm giác ngồi giữa một “di tích lịch sử”. Nếu không, ông chủ đă chẳng phải nghèo đến độ không có tiền chữa bệnh? Cũng có thể do
chủ nhà suốt ngày cứ phải làm hướng dẫn viên không lương bất đắc dĩ, để tiếp hết đoàn khách này đến đoàn khách khác ḥng giới thiệu niềm tự hào lịch sử, nên không chú tâm vào việc kinh doanh. Hoặc do cách bài trí quán phở kiểu di tích này là “phản phong thủy”
nên việc làm ăn ngóc đầu lên không nổi…
Trong số hàng trăm bài báo viết về quán phở B́nh, có bài viết rằng tờ báo Los Angeles Times từng gọi phở B́nh là “phở Việt Cộng”, lư do đây chính là nơi
trú ẩn của tổ chức Việt Cộng F100, từng là nơi phát xuất ra trận đánh Mậu Thân 1968. Các Việt Cộng núp trong nhà đă chỉ huy đặc công đi ném bom ḿn, tấn công các cơ sở quan trọng nhất Sài G̣n như Bộ Tổng tham mưu, Dinh Độc Lập, Đài Phát thanh Sài G̣n, Đại
sứ quán Hoa Kỳ… Những ngày cận tết Mậu Thân, trên lầu chứa hơn 100 cán binh Việt Cộng để chuẩn bị cho một cuộc khủng bố kinh hoàng nhất trong cuộc chiến Việt Nam.
Ngay hôm sau trận đánh mở màn Mậu Thân, chính quyền Việt Nam Cộng Ḥa đă xác định được quán phở này chính là một sào huyệt quan trọng của Việt Cộng, nên
đă vây ráp và bắt đi vài chục cán bộ Việt Cộng chỉ huy trận đánh. Chủ nhà khi đó là ông Ngô Toại, bố ông Ngô Văn Lập, cũng bị bắt giam đến năm 1973 th́ được thả theo kế hoạch trao đổi tù binh.
Trở lại bài báo Thanh Niên dẫn trên, ông Ngô Văn Lập c̣n đủ trong tay bằng khoán điền thổ, chứng từ mua bán năm 1967 với giá tiền tương đương 3.600 lượng
vàng (khoảng 158 tỷ VNĐ hiện nay). Do không thể chen chúc sống nghèo khổ chật chội như vậy được, ông Lập đă nhiều lần xin phép được hoán đổi căn nhà khác hoặc đề nghị nhà nước trưng mua theo giá thị trường. Cách đây hơn hai năm, chính quyền quận 3 cũng đề
nghị chính quyền thành phố mua lại căn nhà với giá 30 tỷ. Tuy nhiên với các quy định mới về nhà ở, cũng như nhà di tích th́ nhà của ông Lập cũng lâm vào bế tắc, không ai giải quyết hay giải thoát cho “gia đ́nh cách mạng trung kiên” khỏi đeo măi chiếc ṿng
kim cô “lịch sử” này cả.
Bị dồn vào đường cùng, tại lá đơn kêu nài thứ 10 đề ngày 20-2-2020, ông Lập quyết định: “Gia đ́nh tôi sẽ trả lại bằng di tích lịch sử cấp quốc gia cho nhà
nước để tự lo liệu cho cuộc sống, v́ chúng tôi không đủ kiên nhẫn chờ đợi trong sự bế tắc nhiều năm qua”. Nhưng dù có giận dỗi đ̣i trả lại vinh dự mà nhà nước đă ban tặng cũng không dễ. Theo một chuyên viên Sở Văn hóa mà Thanh Niên trích dẫn cho biết “đây
là một trường hợp chưa có tiền lệ. Muốn trả lại bằng chứng nhận di tích cấp quốc gia th́ cơ quan ra quyết định cấp bằng đó phải kư hủy với các lư do dễ thuyết phục mới đúng thủ tục. Đằng này bán nhà di tích để có tiền chữa bệnh th́… độc nhất vô nhị”. V́ thế
có lẽ ông Ngô Văn Lập cứ phải b́nh tĩnh chờ đợi nhà nước tiếp tục “cứu xét”. Nhà đó vẫn là nhà ông, có phải là nhà của nhà nước đâu mà vội.
Tôi th́ hy vọng rằng, ông Lập cứ xé quách cái quyết định di tích lịch sử đi, đồng thời đập bỏ cái bảng hiệu có ngôi sao vàng to tổ bố chẳng giống ai, rồi
cho thuê mặt tiền để người khác kinh doanh những thứ bổ ích và sinh lợi. Chắc chắn ông sẽ có tiền chữa bệnh, có tiền thuê một chỗ khác sống cho thoải mái cuộc đời. Giữ măi cái ṿng kim cô làm ǵ!
Nguyen Anh-Vu
|