T́nh trạng tổn thương phổi sau khi khỏi Covid-19 tạo điều kiện cho một số loại siêu vi như phế cầu khuẩn, cúm xâm nhập, tấn công hệ hô hấp.
Hai tháng sau khi khỏi Covid-19, ông Trần Chí Thành (63 tuổi, quận B́nh Tân) được đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP HCM do đau nhói ngực trái và khó thở. Kết quả xét nghiệm cho thấy ông bị viêm phổi nặng do vi khuẩn phế cầu tấn công, có khối áp xe (ổ nhiễm trùng) bên phổi phải, tràn dịch màng phổi. Sức khỏe ông Thành tiến triển tốt hơn sau khi được bác sĩ đặt ống dẫn lưu từ màng phổi, lấy ra gần một lít mủ trắng đục và cho dùng thuốc kháng sinh.
Các bác sĩ cho biết ông Thành bị tổn thương phổi dù đă khỏi Covid-19 do t́nh trạng tăng đông máu. Bệnh không gây suy hô hấp cấp nhưng h́nh thành các cục máu đông nhỏ li ti, làm tắc các mạch máu nhỏ trong phổi, dẫn đến hoại tử mô phổi, tạo thành các ổ áp xe, tạo điều kiện cho vi khuẩn phế cầu xâm nhập.
Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi Hội Truyền nhiễm TP HCM, có những người mắc Covid-19 và tử vong nhưng không phải chỉ do nCoV mà c̣n là do bội nhiễm các virus, vi khuẩn khác, trong đó có phế cầu khuẩn. Những tác nhân này tồn tại sẵn trong hầu họng và không khí sẽ chực chờ tấn công khi cơ thể suy yếu, đặc biệt là những người lớn tuổi, người có bệnh nền.
Nhiều khả năng Covid-19 sẽ tồn tại lâu dài như các bệnh cúm mùa, nên xem đây là bệnh đặc hữu (bệnh lưu hành). Đa số nước trên thế giới đă không xem Covid-19 là đại dịch, muốn trở lại cuộc sống "b́nh thường cũ" chứ không phải "b́nh thường mới". Sống chung với Covid-19 nghĩa là t́nh trạng tái nhiễm Covid-19 và đồng nhiễm Covid-19 với các bệnh truyền nhiễm khác sẽ luôn hiện hữu, cần phải chuẩn bị pḥng ngừa từ sớm, bác sĩ Khanh nhận định.
Tiêm vaccine hô hấp giúp trẻ em và người cao tuổi tránh nguy cơ tổn thương phổi khi tái nhiễm Covid-19. Ảnh: Hiếu Nguyễn
Ông Khánh phân tích, với Covid-19 việc tái nhiễm là hết sức b́nh thường v́ có nhiều chủng như Delta, Omicron hay mới đây là XE. Tùy theo mức độ miễn dịch, tỷ lệ tái nhiễm có thể ở mức 20-30%. Thậm chí, trong ṿng một tháng, một người đă từng nhiễm chủng Delta vẫn có khả năng tái nhiễm với chủng Omicron. Nguy cơ sức khỏe bị tàn phá càng rơ ràng hơn với những "cựu F0" có di chứng tổn thương phổi.
Cùng quan điểm, bác sĩ chuyên khoa 1 Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, nhiều nghiên cứu về t́nh trạng đồng nhiễm với Covid-19 đă phát hiện virus cúm và phế cầu khuẩn thường đồng hành với nCoV. Trong đó, virus cúm gây bệnh bằng cách bám vào tế bào niêm mạc mũi, hầu họng, làm các tế bào này bị tổn thương. Lúc này, nếu mắc thêm các tác nhân gây bệnh đường hô hấp khác như phế cầu hay nCoV, hệ thống miễn dịch sẽ bị quá tải và hậu quả nghiêm trọng hơn so với mắc riêng mỗi bệnh.
Phế cầu khuẩn thường trú ở đường hô hấp trên của 30-75% trẻ em khỏe mạnh; 30% người lớn. Phế cầu khuẩn là loại vi khuẩn phổ biến nhất liên quan đến các bệnh đồng nhiễm hay nhiễm trùng thứ phát (bội nhiễm). Nếu một người đồng nhiễm Covid-19 và phế cầu, khả năng tử vong tăng lên 7-8 lần so với những người b́nh thường; những người bị phế cầu xâm lấn từ 3-27 ngày sau đó họ bị nhiễm Covid-19, khả năng tử vong tăng lên gấp ba lần.
Để tránh bị virus, vi khuẩn thừa cơ hội tấn công trong giai đoạn hậu Covid-19, nhiều tổ chức y tế đă khuyến cáo người dân nên tiêm sớm các vaccine có tác dụng bảo vệ đường hô hấp. Theo nghiên cứu của Kaiser Permanente (Tổ chức chăm sóc y tế hàng đầu ở Mỹ), người từ 65 tuổi trở lên tiêm vaccine pḥng phế cầu Prevenar 13 có 35% giảm nguy cơ mắc Covid-19; 32% giảm nguy cơ nhập viện do Covid-19, 32% giảm nguy tử vong do Covid-19.
Ghi nhận của Hệ thống tiêm chủng VNVC, trong tháng 3/2022, lượt khách hàng đến tiêm chủng các loại vaccine có tác dụng bảo vệ đường hô hấp như cúm, phế cầu 13, bạch hầu - ho gà - uốn ván... tăng vượt trội so với cùng kỳ các năm trước, nguyên nhân là do nhu cầu pḥng các bệnh về phổi của người dân tăng cao hậu Covid-19.
Bác sĩ Chính cho biết thêm hiện có đủ các vaccine bảo vệ hô hấp, như vaccine Prevenar 13, Synflorix pḥng viêm phổi, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng năo do phế cầu khuẩn; vaccine VA-Mengoc BC, Menactra pḥng năo mô cầu; Pentaxim, Infanrix hexa, Quimi-Hib pḥng viêm màng năo mủ do Hib; Boostrix ngừa ho gà - bạch hầu - uốn ván; vaccine cúm tứ giá...