Theo như một sự kiện cho thấy bất đồng nghiêm trọng giữa hai nước, dù trước đó Hoa Kỳ hoan nghênh một thỏa thuận "cho phép ngũ cốc Ukraina tiếp cận các thị trường thế giới", sau khi thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc giữa Matxcơva và Kiev không được kư như dự kiến. Thay v́ kư chung giữa bốn bên Nga, Ukraina, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc, ngày 22/07/2022, Nga và Ukraina lần lượt kư hai thỏa thuận riêng biệt với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc.
Ảnh minh họa : Công nhân xử lư hàng ngũ cốc xuất khẩu tại cảng Constanta, Rumani, ngày 21/06/2022. AP - Vadim Ghirda
Trên mạng Twitter, ông Mikhailo Podoliak, một cố vấn của phủ tổng thống Ukraina, cho biết : « Ukraina không kư bất kỳ thỏa thuận nào với Nga. Chúng tôi kư một thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc và giữ cam kết với họ. Nga kư biên bản ghi nhớ với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc ».
Theo AFP, Ukraina sẽ không chấp nhận để tầu chiến Nga áp tải tầu chở ngũ cốc xuất khẩu, cũng như không để bất kỳ đại diện nào của Nga xuất hiện tại các hải cảng của Ukraina, với đe dọa « đáp trả quân sự ngay lập tức » mọi « hành động gây hấn » của Nga. Việc kiểm tra tầu chở ngũ cốc sẽ được tiến hành trong vùng biển của Thổ Nhĩ Kỳ nếu cần thiết.
Tất cả những thông báo này của chính quyền Kiev đi ngược với bản dự thảo gồm 5 điểm được đàm phán trong suốt hai tuần trước đó để giải tỏa từ 20 đến 25 triệu tấn ngũ cốc đang bị kẹt tại các cảng ở Ukraina do chiến tranh.
Ngoài thỏa thuận ba bên của Ukraina, phía Nga cũng kư một biên bản với ghi nhớ với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc bảo đảm các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhắm vào Nga không liên quan đến ngũ cốc và phân bón.
Xuất khẩu ngũ cốc giúp Ukraina cải thiện nền kinh tế ?
Việc giải tỏa số ngũ cốc bị kẹt tại các cảng ở Ukraina được cho là biện pháp giúp Ukraina cải thiện phần nào nền kinh tế, bị kiệt quệ v́ chiến tranh. Theo dự báo, chiến tranh khiến GDP của nước này giảm đến 45% trong năm 2022. Ngoài ra, Ngân hàng Trung ương Ukraina vừa hạ giá 25% đồng hryvnia. Quyết định này ảnh hưởng trực tiếp đến các hộ gia đ́nh Ukraina, đặc biệt là người nhập cư, sống trong t́nh trạng cơ cực từ đầu cuộc chiến.
Trả lời RFI ngày 22/07, nhà nghiên cứu Vitaliy Kroupine, Viện Phát triển Nông thôn thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Ba Lan tại Vacxava, phân tích :
« Từ nhiều năm nay, người dân Ukraina sống trong bất an kinh tế. Nhưng cuộc chiến tranh do Nga phát động đă làm trầm trọng thêm t́nh h́nh và ngày càng đè nặng lên cuộc sống hàng ngày của người dân. Họ nghèo đi, v́ tiền mất giá, nhưng cũng v́ lạm phát gia tăng. Lương th́ lại không được tăng. Người dân Ukraina hiện không biết sống ra sao trong bối cảnh hiện nay. Phần lương thực đă chiếm đến 60% chi tiêu của mỗi gia đ́nh. Chi phí cho năng lượng cũng tương tự. Giá xăng đă tăng gấp đôi trong ṿng vài tháng.
T́nh h́nh người nhập cư ở Ba Lan hay tại những nước khác c̣n tệ hơn. Cuộc sống lưu vong đă tiêu tốn hết số tiền tiết kiệm của họ gửi trong ngân hàng ở Ukraina. Việc đồng hryvnia bị hạ giá là một thảm họa cho họ. Và t́nh h́nh sẽ chưa được cải thiện ngay nếu nh́n vào bối cảnh hiện nay ».