Trung Quốc từng có nhiều công tŕnh tuyệt mật trong lịch sử và một trong số đó là căn cứ hạt nhân 816 ở ngoại ô Trùng Khánh.
Công tŕnh 816 là cơ sở công nghiệp nguyên liệu hạt nhân thứ hai của Trung Quốc, được xây dựng ở thị trấn Bạch Đào, quận Bồi Lăng thuộc thành phố Trùng Khánh vào năm 1966, theo chỉ thị của Quân ủy Trung ương, nhằm tăng cường pḥng thủ quốc gia, cơ sở hạ tầng và các ngành kỹ thuật.
Do quyết định xây được Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai kư vào ngày 18/6/1966 nên công tŕnh mang biệt hiệu 816. Khoảng 12.000 lính công binh đă mất 8 năm để khoan hang và các chuyên gia đă mất 9 năm để lắp đặt thiết bị trong hang. Tổng đầu tư của dự án lên đến 746 triệu nhân dân tệ (hơn 100 triệu USD), tương đương với số tiền để xây đập Tam Hiệp ngày nay và được mệnh danh là “Trường Thành trong ḷng đất”.
Công tŕnh hạt nhân 816.
Khi đó, hơn 60.000 người Trung Quốc dường như mất tích chỉ trong một đêm và không ai biết họ đi đâu để xây dựng công tŕnh tuyệt mật này, trong đó hơn 100 người đă thiệt mạng trong quá tŕnh xây dựng, 76 người được phong liệt sĩ với độ tuổi trung b́nh chỉ 21. Để bảo mật, Trung Quốc đă xóa tên thị trấn nơi có căn cứ này khỏi mọi bản đồ trong hơn 2 thập kỷ.
Hai ngọn núi lớn đă bị đào rỗng với 1,51 triệu m3 đất đá được đào lên và đắp thành 2 ngọn núi khác ở ngay phía đối diện. Nếu dùng đất này để đắp đường có thể xây một con đường dài khoảng 1.500km.
Công tŕnh bao gồm một mạng lưới các đường hầm, các con đường và hang động nhân tạo. Đây hiện là hang động nhân tạo lớn nhất thế giới. Căn cứ này có thể chịu được các cuộc tấn công hạt nhân tương đương 1 triệu tấn thuốc nổ TNT và các trận động đất mạnh từ 8 độ trở lên.
Ông Thạch Lỗi, thế hệ thứ 2 trong một gia đ́nh từng tham gia xây dựng Công tŕnh 816, cho biết: “Khi đó chọn thị trấn Bạch Đào làm nơi xây Công tŕnh hạt nhân 816 là do kết cấu địa chất ổn định, ngay sát Ô Giang có tài nguyên nước rất phong phú và nằm ẩn kín trong núi”.
Ông Thạch Lỗi.
Căn cứ này có tổng diện tích xây dựng 104.000m2, gồm 18 hang động và hơn 130 hang dẫn, hang nhánh và đường hầm, giống như một mê cung mà xe cộ có thể tự do đi lại.
Hang cao nhất có 12 tầng, cao 79,6m. Hang động này được thiết kế để chứa một ḷ phản ứng hạt nhân và làm nơi sản xuất plutonium 239 – nguyên liệu quan trọng dùng để chế tạo ra bom nguyên tử và bom H. Lơi của ḷ phản ứng hạt nhân có thể lắp 2001 thanh nhiên liệu. Tuy nhiên, căn cứ này chưa bao giờ được sử dụng để thử hạt nhân hay sản xuất các thanh nhiên liệu, bởi Trung Quốc đă từ bỏ kế hoạch vào năm 1984 khi hoàn thành 85% tiến độ và lắp đặt được 60% công tŕnh, với tổng chiều dài các tuyến đường trong hang lên tới 25km.
Hầm dẫn nước trong hang dài gần 3km, có đường kính 3,5m, do hơn 3.000 lính công binh thi công trong ṿng 4 năm, để dẫn nước từ ḍng Ô Giang gần đó. Với 8 máy bơm được trang bị, 1/3 lượng nước của Ô Giang có thể được hút lên chỉ trong một lần bơm và đưa vào trong hang.
Mặc dù mọi hoạt động bị dừng vào năm 1984, nhưng căn cứ hạt nhân này đến năm 2002 mới được giải mật và lần đầu tiên mở cửa cho du khách tham quan vào năm 2010.
Ông Mă Trung Vĩ, du khách tỉnh Hà Bắc chia sẻ: “Hôm nay được lần đầu tiên đến đây tham quan, tôi thấy công tŕnh thật vĩ đại, cảm thấy vô cùng chấn động, đồng thời cũng thấy được những đóng góp của quốc gia vào sự phát triển của sự nghiệp quân sự. Tôi rất tự hào”.
Ông Mă Trung Vĩ.
Đến nay, phần mở cửa đón khách tham quan chỉ chiếm hơn 20% toàn bộ công tŕnh đồ sộ này. Phần c̣n lại của căn cứ 816 đang chờ được khai thác trong giai đoạn 2 và vẫn thuộc quyền sở hữu của quân đội.
Căn cứ hạt nhân 816 cũng là công tŕnh hạt nhân duy nhất của Trung Quốc được mở cửa cho công chúng cho đến nay. Công tŕnh này cùng với hệ thống hầm trú ẩn nhằng nhịt trong ḷng đất, khiến nhiều người cho rằng, Trùng Khánh trên mặt đất lớn bao nhiêu th́ thành phố này ngầm dưới đất cũng lớn bấy nhiêu.
Trong khi đó, Trùng Khánh là thành phố lớn nhất Trung Quốc với diện tích hơn 82.400 km2, tương đương gần 2,4 lần diện tích của cả Bắc Kinh, Thượng Hải và Thiên Tân gộp lại. Công tŕnh đồ sộ này khiến người ta như hiểu thêm về câu thành ngữ nổi tiếng của người Trung Quốc “Ngu Công dời núi”.
Một số h́nh ảnh bên trong Công tŕnh 816 - nơi từng là căn cứ hạt nhân tuyệt mật của Trung Quốc:
Đây là đáy ḷ phản ứng hạt nhân - nơi bức xạ hạt nhân mạnh nhất trong toàn bộ công tŕnh.
Du khách phải tham quan bằng xe điện.
Đường hầm dẫn nước từ sông Ô Giang vào ḷ phản ứng hạt nhân.
Đường trong hang cao 18,9m được xây để xe quân đội chở các thanh nhiên liệu và vật liệu di chuyển sau xử lư.
Mô h́nh các thanh nhiên liệu.
Mô h́nh quả bom hạt nhân Trung Quốc bắn thử thành công đầu tiên vào năm 1965.
Nơi vốn được thiết kế chứa các thanh nhiên liệu sau khi h́nh thành.
Những bảng điều khiển lắp năm 1982 và đến nay vẫn chưa từng sử dụng.
Bản đồ Công tŕnh 816 hiện nay. Phần xanh lá cây là đă mở cửa cho khách du lịch.
H́nh ảnh một số công tŕnh chính trong hang.