Một vị tiến sĩ ở Trường Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) nhận định, vũ khí của Việt Nam chế tạo từng có hiệu năng vượt trội, hơn hẳn phương Tây.
Có thể nhiều người không biết, Việt Nam thời phong kiến từng có giai đoạn là đất nước chế tạo, sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới. Những vũ khí của chúng ta làm ra được nhiều nước đánh giá cao, là công cụ đắc lực để bảo vệ đất nước, mở mang bờ cõi. Nổi bật trong số đó phải kể đến súng hỏa mai (điểu thương).
Súng hỏa mai thoạt nhìn thì mỏng manh nhưng lại có thể xuyên thủng nhiều lớp giáp sắt, lại có âm thanh không lớn khi bắn. Nó lần đầu xuất hiện ở Đại Việt vào thế kỷ XVI, do người châu Âu mang đến. Bấy giờ cũng là lúc chúa Trịnh bắt đầu phô trương quyền lực, lấn át vua Lê. Người Việt sau đó đã tự cải tiến súng hỏa mai để phù hợp với dáng vóc, mục đích sử dụng của mình hơn.
Khi súng hỏa mai được đưa vào sử dụng đã tạo ra bước ngoặt lớn cho quân đội Đại Việt. Giáo sĩ Alexandre de Rohodes viết về chuyện này như sau: “Chúa Trịnh có nhiều đội thuyền chiến với lực lượng đông đảo. Tàu thuyền nào cũng có 1 khẩu súng ở mũi thuyền, 2 khẩu súng ở đuôi thuyền. Về binh lính, họ sử dụng thành thạo súng hỏa mai và bắn rất thiện nghệ”.
Trong khi đó, nhà thám hiểm William Dampier xác nhận, hầu hết bộ binh của chúa Trịnh đều có súng hỏa mai. Sau này đến thời vua Minh Mạng thì cứ 10 bộ binh sẽ có 4 khẩu súng hỏa mai.
Nhận xét về súng hỏa mai, tiến sĩ Lý Bá Trọng – Nguyên trưởng khoa Sử học, Trường Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) từng ca ngợi: “Vào cuối thời nhà Minh, Đại Việt chế tạo ra súng hỏa mai có hiệu năng vượt trội. Một số ý kiến cho rằng, loại súng này tốt hơn hẳn súng của người Tây phương, Nhật Bản lẫn súng Lỗ Mật”
Ông Lưu Hiến Đình (sống vào đầu thời nhà Thanh) còn ca ngợi loại súng này của Đại Việt chính là “tinh hoa của thiên hạ”.
VietBF@ sưu tập