Trong vài tuần lễ kể từ khi Tổng Thống Donald Trump nhậm chức, phía Dân Chủ và chuyên gia pháp lư cảnh báo ông đang gây khủng hoảng Hiến Pháp bằng cách cố mở rộng thẩm quyền tổng thống và phớt lờ luật lệ cản đường ông.
Hôm Thứ Tư, 12 Tháng Hai, đáp trả lời cảnh báo đó, Ṭa Bạch Ốc tuyên bố Tổng Thống Trump không phải là người gây ra vấn đề này mà chính là những chánh án đang chặn một số chính sách của ông, nêu lư do là bất hợp pháp.
“Chúng tôi tin rằng những chánh án này đang làm việc giống như nhà hoạt động tư pháp chứ không phải quan ṭa trung thực,” bà Karoline Leavitt, phát ngôn viên Ṭa Bạch Ốc, cho hay trong buổi họp báo hôm Thứ Tư. Bà khẳng định “cuộc khủng hoảng Hiến Pháp thực sự đang xảy ra bên trong nhánh tư pháp của chúng ta.”
Lời lên án của bà Leavitt là ví dụ mới nhất cho thấy Tổng Thống Trump và đồng minh gia tăng công kích hệ thống ṭa án Mỹ. Mấy ngày qua, ủng hộ viên của ông Trump tung h́nh ảnh các chánh án lên mạng xă hội, cáo buộc gia đ́nh họ, và đề nghị ông cứ phớt lờ lệnh của họ.
Thượng Nghị Sĩ Mike Lee (Cộng Ḥa-Utah) cho biết ông đang soạn luật giới hạn thẩm quyền của chánh án cấp thấp trong việc chặn sắc lệnh của tổng thống trên cả nước.
Tỷ phú Elon Musk, cố vấn Tổng Thống Trump, dùng mạng xă hội X của ông để ồ ạt công kích chánh án.
“Ông chánh án tội lỗi này phải bị sa thải,” ông Musk viết trên X về ông John Bates, chánh án liên bang ở Washington ra lệnh khôi phục trang web và cơ sở dữ liệu sức khỏe bị chính quyền ông Trump loại khỏi trang web chính phủ.
Lời công kích của ông Musk gây báo động cho chuyên gia pháp lư v́ theo họ, nhiệm vụ căn bản của ṭa án – giải thích luật và kiểm soát hai nhánh khác của chính phủ – đang bị đe dọa.
“Theo hệ thống của chúng ta, tới nay, người ta luôn hiểu rằng chính ṭa án là nơi quyết định thẩm quyền hành pháp có hợp pháp hay không,” ông Jeremy Paul, giáo sư luật đại học Northeastern University, lưu ư.
V́ Quốc Hội do đảng Cộng Ḥa kiểm soát hiện nay hầu như không hề phản kháng với Tổng Thống Trump, ṭa án trở thành rào cản rơ ràng duy nhất đối với Ṭa Bạch Ốc.
Thời gian qua, một loạt chánh án ra lệnh chặn, ít nhất tạm thời, sắc lệnh của ông Trump về hạn chế quyền lấy quốc tịch theo nơi sinh, sa thải nhân viên liên bang, và cho phép Cơ Quan Cải Tổ Chính Phủ (DOGE) của ông Musk vào hệ thống trả tiền của Bộ Tài Chính.