T́nh h́nh tài chính của người tiêu dùng Mỹ đang trở nên đáng lo ngại, khi số lượng người rơi vào t́nh trạng nợ nần tăng lên nhanh chóng.
Người dân mua sắm tại siêu thị ở Atlanta, Georgia, Mỹ. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) chi nhánh New York vừa công bố dữ liệu cho thấy tỷ lệ nợ thẻ tín dụng quá hạn nghiêm trọng (quá hạn ít nhất 90 ngày) đă tăng lên 11% trong quư cuối năm ngoái. Con số này đă tăng 4% trong hai năm qua và trở lại mức cao nhất trong 13 năm, thời điểm tỷ lệ thất nghiệp cao gấp đôi so với hiện tại. Tỷ lệ nợ quá hạn đối với các khoản vay mua ô tô cũng tăng lên mức cao nhất trong 4 năm, đạt 5%.
Trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2009, tỷ lệ nợ quá hạn từng là một cảnh báo sớm về t́nh trạng tài chính tồi tệ của người tiêu dùng. Tuy nhiên, t́nh trạng không thanh toán nợ hiện tại phản ánh sự phân hóa trong tài chính của các hộ gia đ́nh Mỹ, không chỉ giữa những người vay, mà c̣n giữa các tổ chức cho vay, một phần là do lăi suất tăng.
Lăi suất trung b́nh của thẻ tín dụng đă tăng từ dưới 15% vào năm 2021 lên hơn 21% hiện nay, mức cao nhất trong lịch sử hiện đại. Trong khi chủ sở hữu nhà hưởng lợi nhờ các khoản thế chấp dài hạn, người vay thẻ tín dụng phải đối mặt với tác động gần như ngay lập tức.
T́nh trạng nợ quá hạn hiện nay tập trung ở một nhóm người vay có đặc điểm chung về tuổi tác, địa điểm sinh sống và lịch sử tín dụng. Phần lớn những người gặp khó khăn là người trẻ tuổi.
Khoảng 11% người vay trong độ tuổi 18-29 và 9% người vay trong độ tuổi 30-39 đă rơi vào t́nh trạng quá hạn nghiêm trọng trong quư cuối năm ngoái, so với chỉ 5% ở độ tuổi 60.
Những người gặp khó khăn về nợ thường sinh sống ở những khu vực nghèo nhất của Mỹ. Các nhà nghiên cứu Juan Sánchez và Mataska Mori thuộc Fed chi nhánh St Louis cho biết, tỷ lệ người có nợ thẻ tín dụng quá hạn ít nhất 30 ngày ở 10% khu dân cư nghèo nhất đă tăng gần 7%, lên 18% từ giữa năm 2021 đến cuối năm ngoái. Trong khi đó, tỷ lệ này ở 10% khu dân cư giàu nhất chỉ tăng dưới 2%, lên 6%. Khoảng cách giữa hai nhóm này hiện lớn nhất trong ít nhất 25 năm qua.
Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng t́nh h́nh tài chính của phần lớn các hộ gia đ́nh Mỹ vẫn ở trong t́nh trạng tương đối ổn định. Thống kê cho thấy tỷ lệ dư nợ trên thu nhập khả dụng cá nhân chỉ ở mức khoảng 6%, tương đương với mức trung b́nh trong 15 năm qua và thấp hơn nhiều so với mức 8% trong giai đoạn "vay mượn dễ dàng" đầu những năm 2000.
Các tổ chức cho vay ở Mỹ cũng đang đối mặt với những thách thức khác nhau. Các ngân hàng nhỏ báo cáo tỷ lệ nợ quá hạn cao hơn gấp đôi so với 100 ngân hàng lớn nhất. Công ty tư vấn Javelin Strategy & Research cho biết, trước áp lực cạnh tranh, các ngân hàng nhỏ đă tích cực cho vay những khách hàng có điểm tín dụng thấp từ trước đại dịch COVID-19. Do đó, họ phải đối mặt với tỷ lệ xóa nợ cao hơn. Không giống như các tổ chức lớn, những ngân hàng nhỏ thường thiếu nguồn lực để theo dơi chặt chẽ điểm tín dụng của khách hàng và giải quyết nhanh chóng các khoản nợ quá hạn.
Khi nợ xấu gia tăng, các ngân hàng cuối cùng cũng bắt đầu thắt chặt tiêu chuẩn cho vay. Ngày càng có nhiều thẻ tín dụng được phát hành cho những người vay có điểm tín dụng tốt, trong khi tỷ lệ phát hành cho người vay có rủi ro cao hơn giảm xuống. Công ty xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings dự báo tỷ lệ nợ quá hạn sẽ ngừng tăng trong năm nay, điều này sẽ giúp giảm bớt sức ép cho các ngân hàng.
Tuy nhiên, chừng nào lăi suất c̣n ở mức cao, những người vay đang gặp khó khăn sẽ tiếp tục đối mặt với một tương lai đầy thách thức.