Ông là một trong những VĐV thể h́nh vĩ đại nhất lịch sử.
Frank Zane là một trong những vận động viên thể h́nh (VĐV) vĩ đại nhất trong lịch sử, được biết đến với thân h́nh thẩm mỹ hoàn hảo và ṿng eo nhỏ đáng kinh ngạc. Sinh ngày 28 tháng 6 năm 1942 tại Kingston tại Mỹ, hành tŕnh của ông đến với thể h́nh không chỉ là câu chuyện về sự nỗ lực mà c̣n là minh chứng cho sự kiên tŕ và kỷ luật.
Hành tŕnh đến với thể h́nh
Frank Zane bắt đầu tiếp cận thể h́nh từ rất sớm, khi mới 14 tuổi. Trong một lần t́nh cờ tại lớp học toán ở trường trung học, ông nhặt được một tạp chí thể h́nh bị vứt trong thùng rác. Những h́nh ảnh về các cơ bắp rắn chắc và thân h́nh cân đối trong tạp chí đă khơi dậy niềm đam mê trong ông. Zane bắt đầu tập luyện tại pḥng gym địa phương và mua một bộ tạ tay 15kg để tập tại nhà. Từ 14 đến 17 tuổi, ông đă tăng cân từ một cậu bé gầy g̣ lên 72kg, chứng minh rằng sự kiên tŕ có thể thay đổi cơ thể.
Trong những năm tháng tuổi teen, Zane c̣n làm hướng dẫn viên bắn cung tại trại hè, và ông thường mang theo tạ tay đi bộ 32km về nhà vào cuối tuần để không bỏ lỡ buổi tập nào. Chính sự quyết tâm này đă đặt nền móng cho thành công sau này.
Zane không chỉ đam mê thể h́nh mà c̣n là một người có học thức cao. Ông tốt nghiệp cử nhân Khoa học tại Đại học Wilkes vào năm 1964, sau đó dạy toán và hóa học trong 13 năm. Ông c̣n lấy thêm bằng cử nhân tâm lư học vào năm 1977 và thạc sĩ tâm lư học thực nghiệm vào năm 1990. Biệt danh "The Chemist" (Nhà hóa học) của ông không chỉ đến từ nền tảng học vấn mà c̣n từ cách tiếp cận khoa học trong tập luyện và dinh dưỡng.
Các giải thưởng nổi bật
Sự nghiệp thi đấu của Frank Zane kéo dài hơn hai thập kỷ và đạt đỉnh cao vào "Kỷ nguyên Vàng" của thể h́nh (1960-1980). Ông đă giành được nhiều danh hiệu danh giá, bao gồm 3 lần vô địch Mr. America, 5 lần vô địch Mr. Universe và 3 lần chiến thắng Mr. Olympia.
Một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất là năm 1968, khi Zane đánh bại huyền thoại Arnold Schwarzenegger tại cuộc thi Mr. Universe.
Zane từng 3 lần chiến thắng Mr. Olympia
Với chiều cao 1m75 và cân nặng thi đấu dưới 86kg, Zane nhỏ hơn Arnold tới 13cm và nhẹ hơn 23kg, nhưng ông vượt trội nhờ sự cân đối và độ sắc nét của cơ bắp. Arnold từng hậm hực nói sau trận thua: "Tôi vừa bị đánh bại bởi một con gà với cánh tay dài 43cm!". Ông là một trong 3 VĐV thể h́nh có thể đánh bại Arnold trong một giải đấu chính thức.
Chế độ ăn uống
Chế độ ăn của Frank Zane được thiết kế tỉ mỉ để duy tŕ vóc dáng cân đối và ṿng eo nhỏ nổi tiếng của ông. Ông không ủng hộ việc "bulking" (tăng cân đại trà) mà tập trung vào việc xây dựng cơ bắp chất lượng từ từ.
Zane thường tiêu thụ 2000-3000 calo mỗi ngày, với lượng protein chiếm ưu thế (khoảng 1g protein cho mỗi pound trọng lượng cơ thể, tức là 240g protein khi ông nặng 200lbs trước thi đấu). Thời đỉnh cao, trọng lượng của ông khi đấu giải là 91kg c̣n khi không thi đấu là 100kg.
Carbohydrate được giữ ở mức thấp, thường chỉ bằng 50% hoặc ít hơn so với protein (ví dụ, 120g carbs khi ăn 240g protein), và ông kết hợp luân phiên carbs tùy theo giai đoạn chuẩn bị thi đấu. Chất béo lành mạnh chiếm khoảng 25% khẩu phần ăn.
Zane chú trọng đến việc ăn trước tập luyện hơn là sau tập, đôi khi đợi vài giờ sau buổi tập mới ăn bữa tiếp theo. Ông cũng sử dụng các thực phẩm bổ sung như protein bột và axit amin – một điều khá mới mẻ vào thời đó, góp phần củng cố biệt danh "The Chemist". Ngoài ra, ông áp dụng các kỹ thuật như tắm nắng để làm nổi bật cơ bắp và giảm nước dưới da tự nhiên, thay v́ phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc lợi tiểu.
Ṿng eo nhỏ huyền thoại
Một trong những đặc điểm nổi bật nhất của Frank Zane là ṿng eo nhỏ – chỉ khoảng 29 inch (73cm) trong thời kỳ đỉnh cao. Ông có quăng thời gian giữ kỷ lục là VĐV thể h́nh có ṿng eo nhỏ nhất từng vô địch Mr. Olympia. Con số 73cm có thể không phải con số quá nhỏ với một người b́nh thường.
Tuy nhiên với một VĐV thể h́nh đỉnh cao có trọng lượng 100kg như Zane, ṿng eo trên cực kỳ ấn tượng, được coi là hiếm có. Suốt hơn 50 năm qua, không có nhà vô địch Olympia nào lên ngôi với ṿng eo bé hơn cảu Zane. Samson Dauda - VĐV gần nhất lên ngôi - có ṿng eo lên tới gần 87cm.
Sự kết hợp giữa vai rộng, lưng h́nh chữ V và ṿng eo thon gọn đă tạo nên một tỷ lệ cơ thể gần như hoàn hảo, được coi là chuẩn mực của thể h́nh cổ điển. Để đạt được điều này, Zane tập trung vào các bài tập nhẹ nhàng với số lần lặp cao cho vùng bụng và tránh các bài tập nặng gây ph́ đại cơ bụng, đồng thời duy tŕ chế độ ăn ít carb để giảm mỡ.
Ông từng chia sẻ: "Tôi không cố gắng trở nên to lớn nhất, mà là cân đối nhất. Ṿng eo nhỏ giúp tôi nổi bật trên sân khấu." Zane cũng sử dụng kỹ thuật tạo dáng thông minh, như đứng trước đối thủ để làm nổi bật chiều rộng vai và độ thon của eo, cùng với việc giữ làn da rám nắng tự nhiên để tăng độ sắc nét.
Di sản
Sau khi giải nghệ vào năm 1983 do chấn thương vai, Frank Zane tiếp tục truyền cảm hứng qua vai tṛ huấn luyện viên, tác giả và nhà giáo dục. Ông cùng vợ, Christine Zane (cũng là một VĐV thể h́nh nổi tiếng), mở trung tâm đào tạo Zane Haven vào năm 1980. Ông đă viết nhiều sách về thể h́nh. Năm 2003, ông nhận được giải thưởng Thành tựu trọn đời từ Arnold Schwarzenegger tại Arnold Classic.
Ở tuổi ngoài 80, Zane hiện vẫn duy tŕ việc tập thể h́nh. Bên cạnh đó, ông c̣n tập thiền để duy tŕ sự b́nh yên trong tâm trí.
VietBF@ Sưu tập