Tại một cơ sở chăn nuôi biệt lập ở tiểu bang Virginia, Hoa Kỳ, những con heo không sống trong bùn đất như thường thấy mà trong một môi trường vô trùng giống như pḥng thí nghiệm. Chúng được nghe nhạc, chơi banh, và quan trọng hơn, chúng có mang trong ḿnh một bộ gene đă được cho thiết kế lại. Đây là
"đội quân heo đặc biệt" của công ty
Revivicor, được nuôi dưỡng dành cho một sứ mạng phi thường: cung cấp một nguồn nội tạng ổn định để được ghép tạng cho người.
Bên trong nơi nuôi loại heo "đặc biệt" (Minh họa)
Môi trường vô trùng và những "thiết bị y tế sống"
Bên trong cơ sở của
Revivicor một công ty phụ thuộc của
United Therapeutics, mọi quy tŕnh vận hành đều tuân thủ theo những tiêu chuẩn khắt khe hơn cả bệnh viện. Nhân viên phải được tắm rửa và thay đồ bảo vệ vô trùng mỗi khi ra vào. Không khí, nước uống và cả thức ăn của đàn heo đều được lọc và cho khử trùng nghiêm ngặt.
Đây là những
"thiết bị y tế sống", và mục tiêu không chỉ là nuôi những con heo luôn khỏe mạnh, mà là tạo ra những bộ nội tạng sạch tuyệt đối, không có mang bất cứ mầm bệnh nào có khả năng lây truyền sang người. Một cơ sở mới trị giá đến 75 triệu USD, được xem là trung tâm đầu tiên của Mỹ chuyên nuôi heo không có mầm bệnh dành cho mục đích cấy ghép, cũng đang được mở rộng, sẵn sàng cho các ca cấy ghép chính thức dự kiến sẽ bắt đầu từ năm 2026.
Để bảo đảm môi trường siêu sạch, các chú heo con được tách ra khỏi mẹ chỉ sau một hoặc hai ngày ra đời và được các nhân viên chăm sóc hoàn toàn bằng tay.
(Minh họa)
"Lập tŕnh" lại bộ gene: Từ heo đến người
Trong nhiều thập kỷ qua, t́nh trạng thiếu nội tạng để cho cấy ghép đă cướp đi sinh mạng của hàng ngàn bệnh nhân mỗi năm tại Hoa Kỳ. Để giải quyết bài toán hốc búa này, các khoa học gia tại
Revivicor đă cho áp dụng kỹ thuật chỉnh sửa gene để biến đổi bộ gene của heo làm sao để tương thích hơn với cơ thể người.
Quá tŕnh này bắt đầu từ các tế bào da của heo. Các chuyên gia sẽ cho
"xóa bỏ" các gene gây ra phản ứng đào thải của hệ miễn dịch người, chẳng hạn như gene sản sinh ra đường alpha-gal. Sau đó, họ cho
"chèn" thêm các gene của người vào để giúp giảm nguy cơ bị đông máu và điều chỉnh lại kích thước của nội tạng cho phù hợp.
Vật liệu di truyền đă được chỉnh sửa này sau đó được cấy vào trứng heo, tạo ra các phôi thai và được cấy vào heo nái mang thai. Từ đó, những chú heo được nhân bản đầu tiên ra đời, mang trong ḿnh bộ gene đă được cho "lập tŕnh" sẵn để cứu người. Sau khi có được những cá thể đầu tiên, công ty sẽ sử dụng phương pháp nhân giống thông thường để cho mở rộng đàn heo.
Những bước đi đầu tiên và tương lai của việc cấy ghép khác loài (different species)
Việc ghép tạng cho người từ heo nay không c̣n là một giấc mơ xa vời. Cho đến nay, đă có 4 ca cấy ghép được cho thực hiện tại Hoa Kỳ, bao gồm hai ca ghép tim và hai ca ghép thận. Dù các bệnh nhân sau đó đều đă qua đời, nhưng mỗi trường hợp đều đă cung cấp những số liệu khoa học thật vô giá, giúp mở ra hi vọng cho các ca cấy ghép trên những bệnh nhân có t́nh trạng bệnh lư nhẹ hơn trong tương lai.
Các cuộc thử nghiệm vẫn đang tiếp tục được cho triển khai trên các loài linh trưởng như khỉ đầu chó để đánh giá mức độ an toàn lâu dài trước khi được Cục An toàn Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (
FDA) cho cấp giấy phép chính thức.
Giáo sư David Ayares, chuyên gia về di truyền học dẫn đầu dự án này, cho biết nếu các cuộc thử nghiệm tiếp theo đạt thành công, công ty sẽ hướng đến mục tiêu tạo ra 2,000 bộ nội tạng mỗi năm. Dự án này, dù vẫn c̣n nhiều câu hỏi phức tạp về mặt đạo đức, đang đại diện cho một trong những niềm hi vọng lớn nhất của nền y khoa hiện đại trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng thiếu nội tạng trên toàn cầu.