Theo Sứ quán Mỹ tại Lithuania, Belarus đã trả lại tự do cho 52 tù nhân có mang nhiều quốc tịch khác nhau, và họ đã lên đường bay đến Lithuania cùng với phái đoàn của Hoa Kỳ.
52 người này được phía Belarus cho phóng thích theo một thỏa thuận được đàm phán khi phái đoàn Mỹ đã đến Minsk, thủ đô của Belarus. Được biết phái đoàn này mang theo một bức thư của Tổng thống Donald Trump gởi cho Tổng thống Alaxander Lukashenko.
Theo Tổng thống Trump, chính quyền của ông Lukashenko hiện đang giam giữ 1,400 người. Vì thế con số 52 là khá thấp so với sự kỳ vọng của ông Trump là Belarus sẽ cho thả ra hết tất cả, vốn bao gồm các nhà báo, các nhân vật đối lập hay những người biểu tình chống chế độ của ông Lukashenko.
Một nhà tù nổi tiếng ở Belarus. (Ảnh minh họa: Jana Shnipelson/Unsplash)
Giới quan sát viên tin rằng, con số 52 chỉ là bước khởi đầu cho nhiều đợt thả tù nhân khác sau này của Belarus, một khi ông Lukashenko mong muốn làm tan băng mối bang giao giữa Hoa Kỳ với Belarus.
Bị phương Tây tố cáo là tên độc tài vì đã chèn ép phe đối lập và báo giới, Lukashenko vốn là một bạn đồng minh thân cận của Tổng thống Nga Putin. Ngồi ở chiếc ghế tổng thống Belarus đã hơn 30 năm qua, Lukashenko đã cho phép phía Nga sử dụng lãnh thổ của Belarus để tiến hành cuộc xâm lược thô bạo vào Ukraine.
Có thể tin rằng trước khi cho phóng thích 52 tù nhân, ông Lukashenko đã hỏi qua ý ông Putin và nhận được cái gật đầu của ông ta. Bởi vì Lukashenko vốn được xem là cánh tay đắc lực của Putin từ bấy lâu nay. Và rằng nếu không có sự yểm trợ của Moscow thì
"ngai vàng" của Lukashenko đã bị sụp đổ từ lâu do sức ép của phương Tây cũng như do sự chống đối của người dân Belarus vốn chán ghét chế độ độc tài của Lukashenko.
Chức vụ tổng thống được thành lập năm 1994 sau khi Hiến Pháp Belarus được Hội đồng Tối cao nước này cho thông qua. Tổng thống là người đứng đầu của Belarus về đối nội và đối ngoại. Kể từ cuộc bầu cử năm 1994, Alexander Lukashenko là người duy nhất giữ chức vụ tổng thống kéo dài trên 30 năm qua.
Được thương Tây gọi là "tên độc tài cuối cùng của Âu châu", Lukashenko là người đứng đầu một chính phủ chuyên chế bạo tàn. Dưới sự cai trị của ông ta, bầu cử tại Belarus không được quốc tế công nhận là tự do, công bằng. Các thành phần đối lập thường xuyên bị đàn áp và báo chí nằm dưới sự kiểm soát gắt gao.
Không thể phủ nhận việc Belarus trả tự do cho 52 tù nhân đã giúp làm ấm lên bang giao giữa Hoa Kỳ-Belarus và phần nào làm cho bộ mặt của chính quyền Lukashenko trở nên dễ nhìn hơn trong mắt của phương Tây. Vì vậy, đây thực sự là bước đi khôn khéo của ông Lukashenko. Và có thể tin rằng sự kiện này là nằm trong ý đồ của Moscow. Bởi vì một sự tan băng trong bang giao giữa Hoa Kỳ-Belarus không nhiều thì ít cũng sẽ tốt hơn là mối bang giao giữa Mỹ–Nga do Belarus là một tay sai thân cận của Nga, khi nuôi ý đồ cho rằng một mối bang giao tốt hơn với Hoa Kỳ sẽ làm suy yếu sự ủng hộ mà Mỹ dành cho Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.
Nhưng nhìn từ góc độ khác, xem ra cũng có lý nếu cho rằng chính quyền của Tổng thống Trump, qua việc Belarus đồng ý trả tự do cho 52 người, và có thể nhiều hơn trong tương lai, tạo ra được sự gắn bó hơn với chế độ độc tài của Lukashenko và đưa quốc gia này xích lại gần với phương Tây, từ đó làm suy yếu vai trò làm tay sai đắc lực phục vụ cho mưu đồ đen tối của Putin. Như thế ít ra cũng có lợi cho Ukraine trong cuộc chiến chống bọn xâm lược Nga.
Vậy thì, cũng một sự kiện mà người ta có thế có những cách đánh giá xem xét khác nhau. Song có nói gì thì nói, việc có 52 tù nhân thoát khỏi nhà tù của chế độ thối nát độc tài vẫn là điều rất đáng mừng. Mong rằng những người tù nhân còn lại sẽ sớm được hít thở bầu không khí tự do. Và như thế ông Trump xem như đã đạt được đôi chút thành công trong khi vẫn còn ì ạch trong việc đạt được một thỏa thuận nhằm kết thúc cuộc chiến đẩm máu ở Ukraine.