Hạn chót kề cận và bế tắc không nhúc nhích
Chỉ còn vài giờ trước thời điểm chính phủ có thể đóng cửa, Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ cho Đảng Dân chủ “cơ hội cuối cùng” ủng hộ kế hoạch gia hạn ngân sách đến nửa đêm. Nhưng bên trong Điện Capitol, hầu như không ai tin phe Dân chủ sẽ nhượng bộ. Tranh cãi kéo dài quanh các khoản trợ cấp tăng cường của Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá phải chăng (ACA/Obamacare) khiến nguy cơ xảy ra vụ ngắt quãng ngân sách đầu tiên dưới nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump gần như chắc chắn.
Cuộc họp Nhà Trắng thất bại, Thượng viện lại bỏ phiếu
Mọi hy vọng thỏa thuận phút 89 tan biến chiều thứ Hai sau cuộc gặp “điểm nóng” tại Phòng Bầu dục giữa ông Trump và các lãnh đạo lưỡng đảng. Trước giờ G, Thượng viện dự kiến bỏ phiếu thêm ít nhất một lần nữa cho dự luật tài trợ của GOP mà Dân chủ đã bác bỏ.
Đấu khẩu quy trách nhiệm: Thune vs. Schumer
Lãnh đạo đa số Thượng viện John Thune nhấn mạnh: “Tùy ở Thượng viện Dân chủ. Nếu họ bỏ phiếu chống tối nay, họ phải giải thích tại sao chính phủ đóng cửa lúc nửa đêm.” Ở chiều ngược lại, Lãnh đạo thiểu số Chuck Schumer khẳng định GOP sẽ phải gánh trách nhiệm, viện dẫn việc ông Trump thừa nhận điều này trong cuộc họp tại Nhà Trắng: “Đây là sân của họ để giải quyết. Đây là shutdown của họ.”
Cốt lõi bất đồng: Trợ cấp ACA và “quyền cắt giảm” của Nhà Trắng
Phe Dân chủ yêu cầu một nhượng bộ y tế cụ thể đổi lấy việc giữ chính phủ mở cửa:
Gia hạn trợ cấp ACA sắp hết hạn.
Đảo ngược cắt giảm Medicaid được ban hành theo “One Big Beautiful Bill Act” của ông Trump.
Hạn chế khả năng Tổng thống cắt chi tiêu đơn phương mà không có sự phê chuẩn của Quốc hội.
Trong khi đó, GOP nói các đòi hỏi này là “đính kèm” ngoài phạm vi và không nên ràng buộc vào đạo luật duy trì hoạt động chính phủ.
Chiến thuật GOP: Bỏ phiếu liên tục cho đến khi đối phương nhượng bộ
Kế hoạch của Cộng hòa là giữ nhịp bỏ phiếu cho bản gia hạn 7 tuần (đến cuối tháng 11), không kèm điều khoản chính sách gây tranh cãi. Khi ngân sách cạn lúc nửa đêm, lãnh đạo GOP tại Thượng viện sẽ tiếp tục bỏ phiếu thứ Tư, tạm nghỉ thứ Năm vì Yom Kippur, rồi quay lại thứ Sáu và bỏ phiếu xuyên cuối tuần cùng một dự luật y hệt. Niềm tin của họ: trước phản ứng công chúng khi dịch vụ công đứt quãng và nhân viên liên bang bị nghỉ việc (thậm chí sa thải), Dân chủ sẽ “mềm” đi.
Góc nhìn từ Dân chủ: “Ưu tiên người giàu, chi phí leo thang”
Thượng nghị sĩ Mark Kelly (Arizona) bày tỏ lo ngại việc cắt giảm lực lượng liên bang tiếp diễn trong shutdown, chỉ trích Nhà Trắng đã “sa thải người” không màng vai trò. Ông cho rằng Tổng thống ưu tiên giới tỷ phú thay vì các gia đình Mỹ: điện, gas, thực phẩm tăng giá; chi phí y tế “sắp vọt”, và phía Dân chủ đang cố gắng sửa.
Hạ viện đã thông qua, nhưng “then chốt” vẫn là ACA
Dự luật CR của GOP đã vượt qua Hạ viện (chủ yếu theo đường lối đảng), song lên Thượng viện lại vấp khối Dân chủ thống nhất bác bỏ do không cam kết gia hạn trợ cấp ACA. Lãnh đạo Thượng viện GOP John Thune và Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cho rằng vị thế của Dân chủ “không bền”, sẽ càng yếu khi áp lực shutdown gia tăng.
Tín hiệu “hạ nhiệt” tuần tới?
Thượng nghị sĩ Lindsey Graham tin rằng bế tắc “có thể tự tháo” vào tuần tới khi Hạ viện trở lại làm việc, dù ông gọi yêu sách của lãnh đạo Dân chủ là “lố bịch” và khẳng định sẽ không thay đổi “one big, beautiful bill” để tài trợ chính phủ. Dẫu vậy, ông vẫn để ngỏ khả năng có “một vài điều” nhằm thu hút phiếu Dân chủ nếu “tốt cho đất nước”.
Kịch bản trước mắt: Shutdown và cuộc đọ sức đổ lỗi
Nếu không có đột phá vào phút chót, chính phủ sẽ rơi vào tình trạng đóng cửa khi kim đồng hồ điểm 0:00. GOP dự tính gia tăng sức ép bằng chuỗi bỏ phiếu lặp lại; Dân chủ tiếp tục đòi điều khoản y tế thành luật để đảm bảo cam kết của Tổng thống không “nói rồi để đấy”. Câu hỏi còn lại: ai sẽ bị công chúng quy trách nhiệm – đảng đòi điều kiện để cứu trợ y tế, hay đảng muốn “giữ đèn sáng” bằng một dự luật không điều kiện?