Các đợt tập kích liên tục của Nga vào loạt cơ sở khí đốt tự nhiên của Ukraine khiến nhiều gia đ́nh nước này có thể phải trải qua mùa đông lạnh giá và tối tăm.
Rạng sáng 10/10, ít nhất 11 tỉnh và nhiều thành phố trên khắp Ukraine, trong đó có một số khu vực thuộc vùng thủ đô Kiev, mất điện sau đợt tấn công quy mô lớn của Nga nhắm vào hạ tầng năng lượng nước này.
Không quân Ukraine thông báo Nga đă phóng 465 máy bay không người lái (UAV) và 32 tên lửa, trong đó 402 UAV và 15 tên lửa bị đánh chặn. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mô tả đây là "cuộc tấn công có tính toán" nhắm vào huyết mạch năng lượng của đất nước.
"Chúng tôi không ngủ được chút nào. Từ 2h30 sáng, tiếng ồn đă rất lớn. Đến 3h30, chúng tôi bị mất điện, mất khí đốt và nước sinh hoạt. Không c̣n ǵ cả", Liuba, cư dân Kiev, kể.
Nga tuần qua tăng cường tấn công các cơ sở năng lượng của Ukraine. Các cuộc tập kích gia tăng khi Ukraine chuẩn bị kích hoạt hệ thống sưởi trên khắp các thành phố nước này từ ngày 1/11 để chuẩn bị cho mùa đông.
"Mục tiêu của Nga là tạo ra sự hỗn loạn và gây áp lực tâm lư lên người dân thông qua các cuộc tấn công vào cơ sở năng lượng và đường sắt. Họ nhắm mục tiêu vào hạ tầng năng lượng hoặc trung tâm sản xuất nhiên liệu của chúng ta", ông Zelensky nói trong cuộc họp báo ngày 8/10.
Một ṭa nhà bốc cháy sau cuộc tập kích của Nga ở Kiev ngày 10/10. Ảnh: AP
Ông Zelensky cho hay 203 cơ sở năng lượng chính của nước này cần được tăng cường bảo vệ bằng các hệ thống pḥng không, kêu gọi hỗ trợ nhiều hơn từ đồng minh phương Tây.
Sergii Koretskyi, giám đốc điều hành công ty dầu khí nhà nước Ukraine Naftogaz, cho biết Nga ngày 3/10 tiến hành "cuộc tấn công lớn nhất" vào cơ sở sản xuất khí đốt của tập đoàn kể từ đầu xung đột.
"Các cơ cở ở Kharkov và Poltava đă bị tấn công bằng 35 tên lửa, trong đó có nhiều tên lửa đạn đạo, cùng với 60 UAV. Một số đă bị đánh chặn, nhưng không phải tất cả", ông nói.
Bộ Quốc pḥng Nga khi đó cho hay cuộc tấn công nhằm vào "tổ hợp công nghiệp - quân sự phức tạp của Ukraine, cũng như cơ sở hạ tầng khí đốt và năng lượng hỗ trợ hoạt động của họ". Phía Nga mô tả cuộc tập kích đă thành công.
Ông Koretskyi không nói rơ mức độ thiệt hại, nhưng cho biết "các cơ sở của chúng tôi đă bị hư hại đáng kể và một số bị phá hủy nghiêm trọng", thêm rằng Nga đang t́m cách "tước đi khả năng được sưởi ấm của người Ukraine trong mùa đông này".
Bloomberg dẫn nguồn giấu tên cho biết các cuộc tập kích của Nga đă thiêu hủy khoảng 60% lượng khí đốt dự trữ của Ukraine và Kiev sẽ cần phải nhập khẩu bổ sung 4,4 tỷ mét khối khí đốt vào cuối mùa đông, tương đương gần 20% mức tiêu thụ hàng năm của nước này. Quan chức Ukraine từ chối b́nh luận về những con số trên.
Hệ thống sưởi ấm ở các thành phố Ukraine chủ yếu dùng điện từ các nhà máy chạy bằng khí đốt và than. Trong khi đó, các vùng nông thôn phụ thuộc vào nguồn khí đốt tự nhiên để sưởi ấm và nấu nướng.
Victoria Voytsitska, chuyên gia năng lượng của tổ chức nghiên cứu We Build Ukraine, cho biết việc Nga tập trung vào hạ tầng khí đốt là động thái thay đổi chiến thuật nhắm vào người dân vùng nông thôn Ukraine.
"Trước đây, Nga chủ yếu nhắm mục tiêu các trạm phát điện và lưới điện, cố gắng khiến người dân thành phố và doanh nghiệp rơi vào cảnh mất điện. Lần này, mục tiêu chính là những cơ sở năng lượng có tác động trực tiếp đến cả người thành thị và nông thôn", bà nói.
Khi các thành phố Ukraine rơi vào cảnh mất điện, thiếu nguồn nhiệt sưởi ấm và nước nóng trong những mùa đông trước, nhiều người đă chuyển đến ở với người thân hoặc thuê nhà ở vùng nông thôn, theo Voytsitska. "Lần này, giải pháp đó có thể không c̣n hiệu quả", bà nói.
Bộ trưởng Năng lượng Svitlana Grynchuk gần đây cho hay Ukraine sẽ cần tăng nhập khẩu khí đốt tự nhiên thêm 30% trong mùa đông, nhưng không nói số lượng cụ thể. Lượng khí đốt bổ sung sẽ phụ thuộc vào việc "chúng ta phục hồi hệ thống khí đốt trong nước nhanh đến mức nào, các cuộc tập kích sẽ khốc liệt đến đâu và thiệt hại đối với hệ thống vận chuyển khí đốt và cả ngành dầu khí lớn ra sao", theo Grynchuk.
Naftogaz ngày 9/10 thông báo đạt được khoản vay 70 triệu USD từ ngân hàng tiết kiệm nhà nước Oschadbank để mua khí đốt tự nhiên trong mùa đông này. Đầu năm nay, tập đoàn đă nhận được khoản vay hơn 500 triệu USD từ Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu, cùng 300 triệu USD từ Ngân hàng Đầu tư châu Âu.
Không chỉ hạ tầng khí đốt, Nga cũng tiếp tục nhắm mục tiêu vào lưới điện của Ukraine như những ǵ đă làm trong các mùa đông trước. Giám đốc điều hành công ty năng lượng tư nhân lớn nhất Ukraine DTEK Maxim Timchenko ngày 8/10 cho hay một cuộc không kích của Nga đă gây "thiệt hại nghiêm trọng" cho một nhà máy điện của họ.
"Nga đă nối lại chiến dịch tấn công các trạm điện của DTEK đúng lúc chúng ta sắp bước vào mùa đông", Timchenko viết trên X, thêm rằng các đội sửa chữa của công ty đang nỗ lực khắc phục sự cố.
Bộ trưởng Grynchuk cho hay ba năm trôi qua kể từ ngày Nga phát động cuộc tấn công lớn đầu tiên vào lưới điện của Ukraine, Moskva vẫn tiếp tục "sử dụng cái lạnh và bóng tối làm công cụ gia tăng sức ép" với Kiev.
Tuy nhiên, các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng không chỉ diễn ra một chiều. UAV của Ukraine gần đây cũng tăng cường tập kích các nhà máy lọc dầu và lưới điện của Nga. Thống đốc tỉnh Belgorod Vyacheslav Gladkov cho biết hàng ngh́n người dân Nga ở khu vực biên giới bị mất điện sau các cuộc tấn công của Ukraine trong ba ngày gần đây.
Tổng thống Zelensky tuyên bố nguồn cung cấp xăng của Nga có thể đă giảm 20% do các cuộc tấn công của Ukraine. "Một trong những hướng tấn công dữ dội nhất của Nga nhắm vào Ukraine là trục Belgorod. Tên lửa bay đến Kharkov từ đâu? Hàng trăm và hiện tại là hàng ngh́n quả bom đến từ đâu? Chính là từ đó", ông nói.
Chuyên gia năng lượng Voytsitska nhận định xung đột đă bước vào giai đoạn mới. "Cuộc chiến tiêu hao giữa hai bên trên chiến trường giờ chuyển thành cuộc chiến tiêu hao chống lại người dân", bà nói.