Không chỉ các lănh đạo doanh nghiệp hay giới văn pḥng dân sự, các tướng lĩnh và sĩ quan cấp cao của quân đội Mỹ cũng đang tích cực khai thác tiềm năng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong công việc chỉ huy và hoạch định chiến lược.
Thiếu tướng William “Hank” Taylor, Tư lệnh Lục quân Mỹ tại Hàn Quốc, cho biết ông đang thử nghiệm các công cụ chatbot AI sinh nội dung (generative AI) nhằm nâng cao khả năng ra quyết định trong công tác chỉ huy và quản lư hằng ngày.
“Gần đây tôi và Chat (AI) trở nên khá thân thiết,” ông nói vui trong buổi họp báo bên lề hội nghị thường niên của Hiệp hội Lục quân Mỹ (AUSA) diễn ra tại Washington, DC, ngày 13/10.
Thiếu tướng Lục quân Mỹ William “Hank” Taylor và Chuẩn tướng Hàn Quốc Jeong Hyeok Kim trong một sự kiện huấn luyện tại Hàn Quốc, ngày 5/3/2024. Ảnh: US Army
Thiếu tướng Taylor cho biết ông đang t́m cách xây dựng các mô h́nh AI hỗ trợ quá tŕnh phân tích và ra quyết định — không chỉ cho bản thân mà cho hàng ngh́n binh sĩ dưới quyền. Ông nhấn mạnh: “Là một chỉ huy, tôi muốn đưa ra các quyết định tốt hơn, đúng thời điểm, để giành lợi thế trên chiến trường.” Dù vậy, ông cũng thừa nhận việc bắt kịp tốc độ phát triển quá nhanh của công nghệ này là một thách thức lớn.
“Trợ lư” mới của các tướng lĩnh
Theo các chuyên gia quân sự, một trong những lư do khiến giới chỉ huy Mỹ quan tâm đến AI là khái niệm “ṿng lặp OODA” (Quan sát – Định hướng – Quyết định – Hành động), được các phi công Mỹ phát triển trong Chiến tranh Triều Tiên. Lư thuyết này cho rằng lực lượng nào có thể ra quyết định và hành động nhanh hơn đối phương sẽ chiếm ưu thế.
Tốc độ ra quyết định chính là lợi thế mà AI đang mang lại. Trong một thí nghiệm gần đây của Không quân Mỹ mang tên DASH-2, các thuật toán AI đă xây dựng kế hoạch tác chiến nhanh gấp khoảng 400 lần so với con người. Theo yêu cầu, AI phải đề xuất các “Phương án Hành động” (COA) chi tiết để tấn công một tập hợp mục tiêu cụ thể bằng lực lượng và vũ khí được giới hạn.
Thiếu tướng Robert Claude, phụ trách Hệ thống Quản lư Chiến đấu Nâng cao (ABMS), cho biết: con người mất 16 phút để soạn 3 phương án, trong khi AI tạo ra 10 phương án chỉ trong khoảng 8 giây – tương đương tốc độ 1,25 COA mỗi giây, nhanh hơn con người khoảng 400 lần.
Tuy nhiên, ông Claude lưu ư rằng không phải mọi phương án AI đề xuất đều khả thi, do công nghệ này đôi khi bỏ qua những yếu tố chiến thuật tinh vi, như điều kiện thời tiết hay loại cảm biến phù hợp. “Điều quan trọng là dù AI có thể cho kết quả nhanh hơn, con người vẫn phải đóng vai tṛ quyết định cuối cùng, bảo đảm mọi kế hoạch đều khả thi”, ông nhấn mạnh.
Dù c̣n nhiều hạn chế, tốc độ vượt trội của AI đang mở ra triển vọng cho việc rút ngắn thời gian lập kế hoạch tác chiến, giúp chỉ huy có thêm lựa chọn trong t́nh huống khẩn cấp.
AI hỗ trợ chỉ huy và tác chiến
AI hiện đang được tích hợp vào nhiều lĩnh vực quân sự như điều khiển máy bay không người lái, hệ thống nhắm mục tiêu, xử lư dữ liệu t́nh báo và mô phỏng chiến đấu. Một thuật toán AI thậm chí đă điều khiển thành công máy bay F-16 cải tiến trong một trận không chiến mô phỏng.
Hồi cuối năm 2024, khi c̣n giữ chức Bộ trưởng Không quân Mỹ, ông Frank Kendall từng nhận định rằng AI có thể trở thành yếu tố quyết định thắng thua trên chiến trường tương lai, khi tốc độ phản ứng của các hệ thống tự động “ngắn đến mức con người khó có thể theo kịp”. Ông dự đoán: “Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mà các quyết định chiến tranh sẽ được đưa ra ở tốc độ của máy móc, chứ không phải con người”.
Không chỉ trong tác chiến, Lực lượng Đặc nhiệm Mỹ (Special Operations Forces) đang sử dụng AI để giảm tải khối lượng công việc hành chính, như báo cáo t́nh huống, lập kế hoạch tác chiến, quản lư hậu cần, hay cập nhật dữ liệu khi điều chuyển nhân sự.
AI cũng được triển khai để phân tích học thuyết quân sự của Lầu Năm Góc, cải thiện khả năng tra cứu, và hỗ trợ các sĩ quan nắm bắt nhanh nhiệm vụ mới. Theo bà Bianca Herlory, phụ trách mảng AI của Hội đồng Tham mưu Liên quân Mỹ, “AI có thể giúp tích hợp và phân tích các hoạt động quân sự toàn cầu, cho phép giới chỉ huy đưa ra quyết định nhanh hơn và hiệu quả hơn”.
Dù mang lại nhiều lợi ích, việc ứng dụng AI trong quân đội vẫn đi kèm rủi ro về bảo mật và độ chính xác. Bộ Quốc pḥng Mỹ đă cảnh báo các đơn vị không nên phụ thuộc hoàn toàn vào công cụ AI, bởi chúng có thể ṛ rỉ dữ liệu nhạy cảm hoặc đưa ra kết quả sai lệch nếu không được huấn luyện đúng cách — điều này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng trong các quyết định chiến lược.