Putin vừa ký ban hành luật chính thức chấm dứt hiệp ước với Mỹ về việc xử lý plutonium cấp độ quân sự dư thừa. Dự luật chấm dứt hiệp ước được Hạ viện Nga thông qua hồi đầu tháng và được Thượng viện phê chuẩn vào thứ Tư tuần trước. Sau khi ông Putin ký phê chuẩn, đạo luật chính thức có hiệu lực vào ngày 27/10.
Hiệp ước được hai bên ký vào tháng 9/2000, quy định mỗi nước phải xử lý 34 tấn plutonium cấp độ quân sự – số vật liệu được tuyên bố là dư thừa trong các chương trình vũ khí.
Tháng 10/2016, Nga đình chỉ thực thi hiệp ước, viện dẫn hàng loạt hành động mà Moscow coi là “thù địch” từ phía Mỹ, bao gồm các lệnh trừng phạt và việc NATO mở rộng sang phía đông châu Âu. Tuy nhiên, khi đó Nga vẫn bày tỏ sẵn sàng khôi phục thỏa thuận nếu Washington giải quyết các mối quan ngại của Moscow.
Văn bản kèm theo luật mới nêu rõ có “sự thay đổi căn bản trong hoàn cảnh”, đồng thời cho rằng mức độ các chính sách “chống Nga” của Washington đã gia tăng đáng kể trong những năm gần đây, RT đưa tin.
Phát biểu trước các nghị sĩ Nga đầu tháng này, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov nói phía Mỹ từng tìm cách thay đổi quy trình xử lý plutonium. Moscow phản đối, lo ngại rằng các vật liệu phóng xạ này có thể bị khai thác trở lại và tái sử dụng.
Diễn biến mới phản ánh sự thay đổi trong mối quan hệ Nga – Mỹ. Hai bên hiện đã rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) cũng như Hiệp ước Bầu trời mở (Open Skies). Tháng trước, ông Putin bày tỏ tiếc nuối rằng “từng bước một, hệ thống các hiệp định kiểm soát vũ khí hạt nhân và phòng thủ chiến lược giữa Nga – Mỹ đã gần như bị tháo dỡ hoàn toàn”.
Ông chủ Điện Kremlin khẳng định Nga vẫn sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các giới hạn cốt lõi của Hiệp ước New START thêm một năm sau khi nó hết hạn vào ngày 5/2/2026. New START là hiệp ước kiểm soát vũ khí duy nhất còn tồn tại giữa Moscow và Washington.
Được thực thi từ năm 2011, New START giới hạn số đầu đạn hạt nhân chiến lược triển khai của mỗi bên không vượt quá 1.550 đơn vị. Phản ứng trước đề xuất gia hạn hiệp ước New START thêm một năm của Nga, ông Trump gọi đây là một “ý tưởng hay”.