Theo như có những dấu hiệu phổ biến của người kém thông minh, EQ thấp. Trí tuệ cảm xúc (EQ) thấp thường không ồn ào tuyên bố, nhưng lại bộc lộ qua những dấu hiệu rất quen thuộc. Dù chỉ là những biểu hiện tưởng nhỏ nhưng về lâu dài có thể khiến họ tự làm khó chính mình trong học tập, công việc lẫn các mối quan hệ. Bởi trong đời sống hằng ngày, “thông minh” không chỉ nằm ở điểm số hay bằng cấp, mà còn thể hiện rất rõ qua cách một người suy nghĩ, hành xử và đối diện với cảm xúc của chính mình lẫn người khác.
Thứ nhất, luôn cho mình là trung tâm và hiếm khi biết lắng nghe
Người EQ thấp thường có xu hướng nói nhiều hơn nghe. Trong một cuộc trò chuyện, họ dễ cắt ngang lời người khác, chuyển câu chuyện về bản thân hoặc chỉ chờ đối phương ngừng nói để… đến lượt mình phát biểu. Họ không thực sự quan tâm người đối diện đang cảm thấy gì hay muốn truyền đạt điều gì, mà chỉ tập trung vào việc khẳng định cái tôi.
Việc thiếu kỹ năng lắng nghe không chỉ khiến các mối quan hệ trở nên hời hợt, mà còn khiến họ bỏ lỡ rất nhiều thông tin quan trọng. Một người thông minh cảm xúc hiểu rằng lắng nghe không làm mình “thua kém”, ngược lại, đó là cách nhanh nhất để học hỏi và thấu hiểu.
Thứ hai, kiểm soát cảm xúc kém, dễ nóng giận hoặc phản ứng thái quá
EQ thấp thường đi kèm với khả năng kiểm soát cảm xúc yếu. Chỉ một lời góp ý nhẹ cũng có thể khiến họ tự ái, cáu gắt hoặc phản ứng phòng thủ. Khi gặp áp lực, thay vì bình tĩnh phân tích vấn đề, họ dễ bộc phát cảm xúc tiêu cực như nổi nóng, than vãn, đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc cho người khác.
Điều này không chỉ khiến tình huống trở nên tệ hơn mà còn làm mất điểm nghiêm trọng trong mắt người xung quanh. Thông minh không phải là không có cảm xúc, mà là biết đặt cảm xúc đúng chỗ, đúng lúc và đúng mức.
Thứ ba, không biết đặt mình vào vị trí của người khác
Thiếu sự đồng cảm là một dấu hiệu điển hình của EQ thấp. Những người này thường đánh giá vấn đề hoàn toàn từ góc nhìn cá nhân, cho rằng cảm xúc và trải nghiệm của mình là chuẩn mực. Khi người khác gặp khó khăn, họ dễ buông những câu như có gì đâu mà buồn, tại yếu đuối quá thôi, hay chuyện nhỏ thế cũng than.
Việc phủ nhận cảm xúc của người khác không khiến họ mạnh mẽ hơn, mà chỉ cho thấy sự hạn chế trong khả năng thấu hiểu. Người thông minh cảm xúc biết rằng, đôi khi điều người khác cần không phải là lời khuyên, mà chỉ là sự công nhận và cảm thông.
Thứ tư, luôn đổ lỗi và hiếm khi nhận trách nhiệm
Một dấu hiệu khác của người kém thông minh là thói quen đổ lỗi cho hoàn cảnh, cho đồng đội, cho xã hội, cho số phận, nhưng rất ít khi nhìn lại bản thân. Khi thất bại, họ tìm lý do bên ngoài để bảo vệ cái tôi, thay vì coi đó là cơ hội để rút kinh nghiệm.
Việc không dám nhận sai khiến họ giậm chân tại chỗ, bởi không ai có thể cải thiện bản thân nếu không thừa nhận điểm yếu của mình. Ngược lại, người EQ cao hiểu rằng nhận trách nhiệm không làm họ thấp đi, mà là bước đầu tiên để trưởng thành.
Thứ năm, giao tiếp thiếu tinh tế và không ý thức được tác động lời nói
Người EQ thấp thường nói những điều thật quá mức cần thiết, thậm chí vô tình làm tổn thương người khác mà không hề nhận ra. Họ có thể lấy danh nghĩa thẳng tính, nói cho nhanh để biện minh cho sự thiếu tinh tế trong giao tiếp.
Tuy nhiên, sự thật là lời nói phản ánh trực tiếp mức độ thông minh cảm xúc. Một câu nói thiếu suy nghĩ có thể phá hỏng mối quan hệ được xây dựng trong nhiều năm. Người thông minh không phải lúc nào cũng nói những điều dễ nghe, nhưng họ luôn cân nhắc cách nói sao cho không gây tổn thương không cần thiết.
Nếu chẳng may có những dấu hiện trên, bạn hoàn toàn có thể thay đổi nếu con người sẵn sàng nhìn lại chính mình. Nhận ra những dấu hiệu trên không nhằm phán xét ai, mà để mỗi người tự soi chiếu và điều chỉnh. Trong một xã hội ngày càng đề cao kỹ năng mềm và khả năng hợp tác, trí tuệ cảm xúc chính là “vốn liếng” quan trọng không kém kiến thức chuyên môn. Và đôi khi, chỉ cần học cách lắng nghe hơn một chút, kiềm chế cảm xúc tốt hơn một chút, cuộc sống đã dễ thở hơn rất nhiều.