Tôi đến Mỹ năm 15 tuổi: từ một đứa trẻ tỵ nạn đến ngày hiểu thế nào là trách nhiệm
Gia đình tôi may mắn được hưởng chính sách nhân đạo của Hoa Kỳ. Tôi đặt chân đến xứ sở cờ hoa khi mới 15 tuổi, còn nguyên sự bỡ ngỡ của một đứa trẻ vừa rời quê nhà. Bốn năm trung học, tôi được tiểu bang giúp đỡ phúc lợi xã hội toàn phần. Thời đó, cựu Tổng thống Clinton còn ở Tòa Bạch Ốc. Có lẽ vì cái ơn được cưu mang quá lớn, gia đình tôi nhanh chóng ngả về Đảng Dân Chủ, với suy nghĩ giản dị: Dân Chủ là “đảng của người nghèo”, còn Cộng Hòa là “đảng của người giàu”. Ngày ấy, chúng tôi tin vậy, và cũng chẳng mấy ai rảnh để ngồi phân tích sâu xa.
Ngày nhập quốc tịch: tôi tự hứa sẽ đứng thẳng trên đôi chân mình
Nhưng đến ngày tôi trở thành công dân Hoa Kỳ, cảm giác trong tôi đổi hẳn. Tôi bắt đầu ý thức trách nhiệm của một người mang quốc tịch Mỹ: quyền lợi không chỉ để nhận, mà còn để góp. Tôi không còn để tâm đến phúc lợi xã hội nữa. Tôi lao vào làm việc, như một cách “trả ơn” đất nước đã mở cửa cho gia đình tôi. Tôi quyết tâm trở thành người “giàu” để đứng trong hàng ngũ Cộng Hòa. Giàu ở đây không phải khoe mẽ hay hơn thua, mà là tự lực: không nhận trợ cấp, kể cả bảo hiểm y tế từ chính phủ.
Năm 2012: tôi bảo trợ gia đình và nỗi lo mang tên “lệ thuộc”
Năm 2012, tôi đứng ra bảo trợ tài chánh cho mẹ kế và hai em để họ sang Mỹ đoàn tụ với cha tôi. Tôi biết ơn chính sách đoàn tụ, nhưng cũng lo một điều rất thực tế: nếu người thân mới qua, bỡ ngỡ, không quen đời sống, rồi dần dần tìm đến sự trợ giúp của chính phủ như một thói quen thì sao? Vì vậy, tôi đưa hai em lên ở cùng mình, vừa để phụ chăm, vừa để kéo các em vào nếp sống tự lập sớm nhất có thể.
Cuộc tranh cãi với cha: khi chính trị bước vào mâm cơm gia đình
Vài tuần trước, tôi có cuộc tranh cãi nảy lửa với cha. Ông liên tục chê trách Tổng thống Trump và tâng bốc Obama như một người tài đức. Ban đầu tôi cố nhịn, giữ hòa khí, vì mấy tháng tôi mới có dịp về thăm cha một lần. Nhưng cha càng nói càng đẩy mọi thứ thành công kích, và rồi tôi không còn kiên nhẫn.
Tôi hỏi thẳng cha một điều mà lâu nay tôi vẫn giữ trong lòng: “Cha tức giận vì Tổng thống Trump cắt đi vài chục mỗi tháng tiền già, hay cha tức giận vì ông ấy làm mọi thứ nghiêm khắc quá?” Tôi nói với cha rằng Hoa Kỳ nhân đạo, nhưng không có nghĩa là nhân nhượng với mọi thứ. Tôi tin Trump đang cắt giảm ngân sách theo hướng củng cố lại trật tự, tái thiết lập bộ máy, và xây dựng sức mạnh quốc gia—trong đó có một quân đội mạnh hơn, để bảo vệ đất nước, bảo vệ chính người dân như cha.
Tôi trách cha vì… cha nhìn nước Mỹ qua chiếc TV tiếng Việt
Rồi tôi nói điều khiến cha khó chịu nhất: cha nên hạn chế xem đài SBTN. Tôi bảo rằng quyền lợi của cha không thuộc về những nơi sống bằng cảm xúc giận dữ và thông tin một chiều. Tôi sợ cha bị dẫn dắt đến mức không còn nhìn thấy những gì đang diễn ra ngoài đời thực. Tôi cũng nói thêm: Trump đối đầu với truyền thông cánh tả vì ông ấy không muốn người ta chỉ nghe một giọng duy nhất. Ông ấy đụng thẳng với nhà báo, phóng viên—điều mà nhiều đời tổng thống trước không làm theo kiểu đó. Tôi tin đó là cách ông ta “tái thiết lập” lại cuộc chơi chính trị, để khi rời Tòa Bạch Ốc, đường hướng mới vẫn còn tác động đến các thế hệ sau.
Cha tôi cố bào chữa, nhưng càng nói càng yếu. Có lẽ vì giữa chúng tôi, vấn đề không nằm ở đúng sai của từng chính sách, mà nằm ở hai thứ khác nhau: một bên nhìn đời bằng nỗi lo quyền lợi bị hụt đi, một bên nhìn đời bằng ám ảnh phải tự lực để không trở thành gánh nặng.
Câu cuối trước khi chia tay: lá phiếu đừng đổi lấy cảm giác “miễn phí”
Trước khi chia tay, tôi chỉ nói một câu: “Cha hãy dùng lá phiếu của mình bầu cho người hiên ngang đứng thẳng, mang lại sự phồn thịnh cho cả một đất nước—chứ không phải người hứa hẹn mọi thứ sẽ được miễn phí.”
Nói xong, tôi im. Vì đôi khi trong gia đình, nói thêm chỉ làm rách thêm một vết rạn. Nhưng tôi vẫn tin có những điều phải nói ra, dù khó nghe. Nước Mỹ đã cho chúng ta cơ hội. Và cách trả ơn công bằng nhất, không phải là tranh nhau phần “được cho”, mà là học cách đứng thẳng, làm việc, đóng góp, và dùng lá phiếu theo lý trí—chứ không theo thói quen sống nhờ lời hứa dễ dãi.
Xuan Nguyen