Trong cuộc sống thời hiện đại, mọi chuyện đều có thể xảy ra. V́ vậy con người hay cảnh giác với mọi vấn đề, từ t́nh cảm đến công việc. Nhưng cảnh giác như vậy không đồng nghĩa với "bệnh" TÂM NGHI NGỜ. Tâm nghi ngờ, khiến con người luôn nghi ngờ lẫn nhau, lúc nào cũng đề pḥng nhau, nó khiến cho các mối quan hệ trở nên bế tắc. Nghi tâm chính là liều thuốc độc hại ḿnh hại người.
(Ảnh: Internet)
Có người nghĩ rằng nghi tâm cũng có ích, giúp người ta bảo vệ được bản thân. Tất nhiên là như vậy. Nhưng“nghi” như thế nào cho đúng? Xin kể câu chuyện “Tường đổ” chép trong sách Hàn Phi Tử.
Chuyện rằng:
Nước Tống có người nhà giàu. Một hôm trời mưa, bờ tường nhà anh ta đổ.
Đứa con nói :
“Thưa cha, không đắp ngay tường lại, kẻ trộm sẽ lén vào”.
Người láng giềng thấy tường đổ cũng nói:
“Này bác, không đắp ngay tường lại, kẻ trộm sẽ lén vào”.
Tường chưa kịp đắp, th́ tối hôm ấy, người nhà giàu quả nhiên bị mất trộm. Anh ta khen đứa con thông minh, có tài tiên đoán, nhưng lại ngờ người láng giềng là kẻ gian phi.
Hàn Phi Tử bàn rằng:
Cùng một câu nói, con nói th́ khen là tinh khôn, láng giềng nói th́ ngờ là trộm cắp! Tại sao thế? Chỉ tại con là t́nh thâm, nên không có bụng ngờ, láng giềng là t́nh sơ, nên sinh ra ngờ vực.
Sách Liệt Tử cũng kể một câu chuyện về anh chàng mất búa như sau:
Có anh chàng bị mất một lưỡi búa, ngờ rằng đứa con nhà láng giềng trộm. Trông dáng nó đi, anh ta cảm thấy rơ ràng là dáng đứa ăn trộm búa. Nh́n vẻ mặt nó, anh ta cảm thấy rơ ràng là vẻ mặt đứa ăn trộm búa. Cho đến ngôn ngữ, cử chỉ, hành động của nó, không một tí ǵ đối với anh ta là không tỏ ra một đứa ăn trộm búa cả.
Chẳng bao lâu sau, anh ta bới trong hố, t́nh cờ t́m lại được lưỡi búa của ḿnh. Từ đó trở đi, anh ta trông đứa con nhà láng giềng lại chẳng thấy giống chút nào đứa ăn trộm búa nữa.
Khi trong ḷng đă sinh ra mối ngờ vực rồi th́ sự vật bên ngoài đều theo tâm cảnh mà biến đổi theo, người xưa gọi là “tướng tùy tâm sinh”.
Trong Phật giáo Ấn Độ cũng có một câu chuyện như thế này:
Có một nhà buôn nọ rất giàu có nhưng vợ chết sớm và để lại cho ông một đứa con trai. V́ bận rộn việc mua bán ở phương xa, nên ông đành phải nhờ những người làm trong nhà chăm sóc đứa trẻ. Một hôm bọn cướp ập tới đốt phá làng, khiến nhiều người mất mạng trong trận hỏa hoạn ấy.
Khi nghe tin con trai ḿnh mắc kẹt trong đám cháy, lái buôn nọ đă ngất đi. Sau khi hỏa táng xong, ông lấy chút xương tro của đứa con bỏ vào trong túi gấm. Đi đâu ông cũng mang theo bên người, đêm nào cũng lấy ra kể lể khóc than.
Thời gian trôi qua… một đên nọ, bỗng nhiên bên ngoài có tiếng gơ cửa và giọng một đứa bé tự xưng là con của ông ta. Nhưng vị lái buôn lại nghĩ rằng đó là ma, hoặc bọn con nít trong làng đến chọc phá, nên kiên quyết không mở cửa.
Thật ra, đứa con ông ta chỉ bị bọn cướp bắt về rừng, c̣n đứa bé bị cháy đen mà ông đă thương khóc là một đứa trẻ khác trong làng. Nhưng măi măi ông sẽ không bao giờ biết được sự thật ấy. Sự nghi ngờ và cố chấp đă bít kín trái tim ông.
***
Cuộc sống luôn có những câu chuyện tựa như thế. Có khi chân lư đă đến gơ cửa rồi mà ta cũng không chịu mở ḷng lắng nghe. Bởi ta vẫn tin chắc vào những nhận định cố hữu của ḿnh.
Chúng ta có thể “nghi”, nhưng đừng nghi ngờ vô cớ, nếu có cớ th́ cũng cần phải b́nh tĩnh vững tâm mà t́m hiểu cẩn thận, không nên kết luận vội vàng. Đó là v́ nghi tâm rất dễ khiến con người ta trở nên mê muội.
Người xưa khuyên rằng, cần phải dùng tấm ḷng cởi mở khoáng đạt mà đánh giá sự việc, cũng là bao hàm cái ư đó. Thế giới quá bao la mà đời người chỉ như giấc mộng ngắn, không ôm giữ tâm hoài nghi phiền muộn th́ mới biết trân quư cuộc sống của chính ḿnh, th́ mới có thể nhận ra đâu là chân lư.
Vietbf @ sưu tầm.