Mỹ ở giữa ngă tư, TT Trump và đối thủ Biden đưa ra tầm nh́n trái ngược. Trong khi ứng viên tổng thống mặc định của phe Dân chủ cam kết sẽ không "thổi lên ngọn lửa thù hằn" th́ Tổng thống đương nhiệm lại đe dọa sử dụng vũ lực để "chế ngự" người biểu t́nh.
Guardian nhận định lựa chọn mà nước Mỹ phải đối mặt đă được phơi bày trần trụi hôm 2/6, khi hai ông Donald Trump và Joe Biden đưa ra tầm nh́n hoàn toàn trái ngược cho một quốc gia đang bị rung chuyển bởi những cuộc biểu t́nh.
Tổng thống Trump đă đến thăm nhà thờ quốc gia Saint John Paul II ở Washington D.C sau khi đe dọa sẽ triển khai quân đội chống lại người biểu t́nh. Ông cũng bị các lănh đạo nhà thờ chỉ trích v́ sử dụng Kinh thánh làm đạo cụ chính trị.
Ông Biden, cựu phó tổng thống và gần như sẽ là ứng viên của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11, có bài phát biểu mang màu sắc u ám tại ṭa thị chính Philadelphia, cho thấy nước Mỹ đang đứng giữa một trong những ngă tư đường quan trọng nhất từ khi lập quốc.
Cảnh sát chống bạo động truy đuổi một người đàn ông trong lúc giải tán người biểu t́nh gần Nhà Trắng hôm 1/6. Ảnh: Reuters.
Tiếng chuông thức tỉnh
Biểu t́nh nổ ra v́ vụ George Floyd, một người đàn ông gốc Phi, thiệt mạng sau khi bị một cảnh sát da trắng ở thành phố Minneapolis dùng đầu gối gh́ cổ anh xuống mặt đường trong vài phút, ngay cả khi anh ngừng cử động và van xin: "Tôi không thở được".
Những lời đó vẫn c̣n "vang vọng trên khắp đất nước này", ông Biden nói trong lần xuất hiện công khai nổi bật nhất của ḿnh từ khi đại dịch virus corona buộc ông phải vận động tranh cử ở nhà.
"Chúng nói về một quốc gia nơi chuyện bạn gặp nguy hiểm chỉ v́ màu da của ḿnh xảy ra quá thường xuyên", ông nói.
"Chúng nói về một quốc gia nơi hơn 100.000 người đă mất mạng v́ một con virus và 40 triệu người đă đăng kư nhận trợ cấp thất nghiệp - với số lượng người chết và mất việc làm tập trung ở các cộng đồng da đen và thiểu số một cách không cân xứng".
Ông nói thêm: "Đây là tiếng chuông thức tỉnh cho đất nước chúng ta. Cho tất cả chúng ta".
Ông Biden hứa hẹn về việc cải cách lực lượng cảnh sát để giải quyết t́nh trạng phân biệt chủng tộc có hệ thống. Ông cũng mạnh mẽ lên án ông Trump, người từ lâu đă gieo rắc sự phân biệt chủng tộc.
"Chúng ta có thể được tha thứ v́ tin rằng tổng thống quan tâm đến quyền lực hơn nguyên tắc", ông nói, cho rằng ông Trump "là một phần của vấn đề, và đẩy nhanh nó".
Ông so sánh vị tổng thống với các quan chức phân biệt chủng tộc khét tiếng từ những năm 1960, nói thêm: "Tôi hứa với bạn điều này. Tôi sẽ không đánh vào nỗi sợ hăi và sự chia rẽ. Tôi sẽ không thổi lên ngọn lửa thù hằn. Tôi sẽ t́m cách chữa lành vết thương chủng tộc từ lâu đă làm đau khổ đất nước này - không sử dụng chúng cho mục đích chính trị".
Trước đó một ngày, ông Trump đe dọa các thống đốc bang rằng ông sẽ triển khai quân đội nếu họ không thể dập tắt các cuộc biểu t́nh. Nếu các thống đốc không sử dụng lực lượng Vệ binh Quốc gia với số lượng đủ để "chế ngự các đường phố", vị tổng thống cảnh báo, quân đội sẽ vào cuộc để "nhanh chóng giải quyết vấn đề cho họ".
Đảng Dân chủ chỉ trích đó là ngôn ngữ "độc tài".
Khoảng trống lănh đạo tinh thần
Khi ông Trump phát biểu tại Vườn Hồng ở Nhà Trắng vào tối 1/6, cảnh sát công viên Mỹ và lực lượng Vệ binh Quốc gia đă sử dụng ṿi rồng và lựu đạn choáng để giải tán những người biểu t́nh ôn ḥa và các nhà báo bên ngoài. Nhờ vậy, tổng thống Mỹ có thể đi bộ từ Nhà Trắng đến nhà thờ St John lịch sử, nơi đă bị hư hại bởi lửa và graffiti.
"Tổng thống đă cầm một cuốn Kinh thánh", ông Biden nói. "Tôi chỉ muốn ông ấy mở nó ra, dù chỉ một lần thôi, thay v́ cầm nó vung vẫy".
H́nh ảnh chụp tổng thống cũng khiến các lănh đạo tôn giáo tức giận. Bà Mariann Edgar Budde, giám mục của Giáo phận Tân giáo Washington, nói với CNN: "Tôi rất phẫn nộ. Tổng thống đă không cầu nguyện khi ông đến St John, và cũng không thừa nhận nỗi thống khổ của đất nước chúng ta ngay lúc này".
Theo thống kê của AP, hơn 5.600 người trên toàn quốc đă bị bắt giữ trong tuần qua v́ các hành vi phạm tội như trộm cắp, chặn đường cao tốc và bất tuân lệnh giới nghiêm, với ít nhất 9 người đă thiệt mạng.
Đêm 1/6 chứng kiến nhiều cuộc biểu t́nh ôn ḥa bị chấm dứt bởi bạo lực ở Atlanta, Nashville, New York, Philadelphia và các thành phố khác. Một chiếc SUV lao vào một nhóm sĩ quan trong cuộc biểu t́nh ở Buffalo, làm 3 người bị thương, trong đó có một quân nhân bị găy chân và nứt xương chậu. Siêu thị Macy's ở Manhattan là một trong số cơ sở kinh doanh bị cướp phá, hôi của.
T́nh h́nh ở thành phố Minneapolis dường như đă hạ nhiệt sau khi anh trai của anh Floyd có lời kêu gọi ḥa b́nh đầy cảm động tại nơi em trai chết. Cựu sĩ quan Derek Chauvin, người đặt đè đầu gối lên cổ anh Floyd, người khi đó đă bị c̣ng tay và không vũ trang, đă bị truy tố tội giết người.
Tại Washington D.C, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, tướng Mark Milley, và Bộ trưởng Tư pháp William Barr đi trên đường phố Washington với máy bay trực thăng quân sự bay trên đầu. Hôm 2/6, ông Trump viết trên Twitter: "Đêm qua D.C không có vấn đề ǵ. Nhiều vụ bắt giữ. Tất cả đều đă làm việc thật tuyệt vời. Lực lượng áp đảo. Chế ngự. Minneapolis cũng thật tuyệt vời (cảm ơn Tổng thống Trump!)".
Ông Trump tự gọi ḿnh là một người mạnh mẽ và là "tổng thống của luật pháp và trật tự", cho thấy trước chiến lược bầu cử của ông có thể sẽ khắc họa đối thủ Biden là mềm yếu đối với tội phạm. Năm 1968, Richard Nixon tranh cử với khẩu hiệu ứng viên của luật pháp và trật tự sau khi các vụ bạo loạn xảy ra v́ vụ ám sát Martin Luther King Jr, đánh bại Hubert Humphrey để bước vào Nhà Trắng.
Sử dụng chữ in hoa, ông Trump đăng một cụm từ mà ông Nixon đă làm cho phổ biến: "SILENT MAJORITY!" (đa số im lặng).
Vị tổng thống đă nhận được sự ủng hộ từ các đồng minh đảng Cộng ḥa. Thượng nghị sĩ Tom Cotton bang Arkansas viết trên Twitter: "T́nh trạng vô chính phủ, bạo loạn và cướp bóc cần phải chấm dứt tối nay. Nếu lực lượng thực thi pháp luật địa phương bị áp đảo và cần chi viện, hăy xem những kẻ khủng bố Antifa này ngoan cố đến mức nào khi họ đối đầu với Sư đoàn Nhảy dù 101. Chúng ta không được khoan nhượng với sự phá hoại này".
Tại thủ đô Washington D.C đang bị chia rẽ sâu sắc, đảng Dân chủ đă cảnh báo về khoảng trống lănh đạo tinh thần.
Bà Nancy Pelosi, chủ tịch Hạ viện, hôm 2/6 nói: "Chúng tôi hy vọng rằng tổng thống Mỹ sẽ theo bước rất nhiều tổng thống khác trước ông để trở thành một thủ lĩnh hàn gắn, và không phải là người thổi bùng ngọn lửa".
T́nh trạng bất ổn v́ cái chết của George Floyd đă làm rung chuyển một quốc gia đang gặp khủng hoảng sau sự bùng phát của virus corona và đóng băng kinh tế, khiến 105.000 người chết và hơn 41 triệu người đăng kư nhận trợ cấp thất nghiệp.
VietBF@ sưu tầm.