Iran kiện Mỹ ra Tòa án Công lý Quốc tế vì rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, cho rằng điều này vi phạm Hiệp ước Thân thiện ký năm 1955.
Iran dự kiến đối đầu với Mỹ tại Tòa an Công lý Quốc tế (ICJ) ngày 14/9 trong loạt tranh cãi mới nhất xoay quanh những lệnh cấm vận do Tổng thống Donald Trump tái áp đặt nhằm vào Tehran. Hai bên sẽ tranh tụng trong những ngày tới về quyền xét xử vụ kiện này của ICJ, cơ quan được thành lập từ sau Thế chiến II để giải quyết tranh chấp giữa các nước thành viên Liên Hợp Quốc.
Tehran bắt đầu kiện Washington ra ICJ từ năm 2018, thời điểm Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân (JCPOA) giữa Iran và các cường quốc thế giới. Tehran cho rằng những biện pháp cấm vận do Washington tái áp đặt đã vi phạm Hiệp ước Thân thiện được hai nước ký năm 1955, rất lâu trước khi cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979 khiến quan hệ song phương bị cắt đứt.
Phiên đối đáp tại ICJ trong vụ Iran kiện Mỹ hồi năm 2018. Ảnh: Reuters.
Iran giành thắng lợi ban đầu vào tháng 10/2018 khi ICJ yêu cầu Mỹ nới lỏng lệnh cấm vận nhằm vào hàng hóa cứu trợ nhân đạo. Đây được coi là biện pháp khẩn cấp trong lúc vụ kiện đang diễn ra. Mỹ đáp trả bằng cách chấm dứt hiệp ước, cho rằng nó được thông qua dưới thời quốc vương thân phương Tây và cáo buộc Iran lợi dụng ICJ vì "mục đích tuyên truyền".
Đại diện Mỹ sẽ phát biểu trước tòa trong ngày 14/9, trong khi Iran sẽ đến lượt ngày 15. Quyết định sơ bộ về vụ kiện có thể mất vài tháng, trong khi phán quyết cuối cùng cần tới nhiều năm.
JCPOA được Iran ký với 6 cường quốc gồm Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc vào năm 2015 sau 15 năm đàm phán ngoại giao. Theo thỏa thuận, Iran sẽ hạn chế các hoạt động hạt nhân để đổi lấy việc giảm bớt lệnh trừng phạt quốc tế.
Tổng thống Trump năm 2018 tuyên bố rút khỏi thỏa thuận vì "không hiệu quả", đồng thời thực hiện chiến dịch gây áp lực tối đa với Iran bằng cách áp đặt nhiều lệnh trừng phạt với nước này, bất chấp sự phản đối của các nước còn lại trong thỏa thuận.
Kể từ khi Mỹ rút khỏi JCPOA năm 2018, Iran cũng từ bỏ một số cam kết trong thỏa thuận để đáp trả. Căng thẳng hai nước thêm trầm trọng sau khi Washington không kích hạ sát tướng Qassem Soleimani đầu năm nay, khiến Tehran trả đũa bằng đòn tập kích tên lửa nhằm vào căn cứ có lính Mỹ đồn trú ở Iraq.
VietBF@sưu tập