Việc một công ty New Zealand cố giành lại quyền sở hữu trí tuệ trái kiwi từ tay Trung Quốc cho thấy sự lép vế của Wellington trước đối tác thương mại lớn nhất của ḿnh - Bắc Kinh.
New Zealand và Trung Quốc đang tranh nhau quyền sở hữu trí tuệ trái kiwi
CHỤP MÀN H̀NH THE GUARDIAN
Kiwi là nông sản xuất khẩu có giá trị nhất của New Zealand. Tuy nhiên, giữa những năm 2010, một người bí mật buôn lậu giống kiwi vàng đặc biệt của New Zealand sang Trung Quốc. Hàng ngàn hecta vườn cây kiwi bất hợp pháp đă mọc lên tại đó.
Nhiều năm qua, New Zealand đă cố gắng đấu tranh bảo vệ tài sản trí tuệ của ḿnh. Những trận chiến giành quyền sở hữu loại trái cây này trong thời gian gần đây đă làm lộ ra những căng thẳng trong mối quan hệ của New Zealand với Trung Quốc.
Giống kiwi vực dậy nông nghiệp New Zealand
Kiwi là ngành kinh doanh lớn của New Zealand. Zespri, hợp tác xă kinh doanh kiwi khổng lồ của nước này, năm ngoái có doanh thu hoạt động là 2,6 tỉ USD.
Theo The Guardian, loại kiwi giá trị nhất ở New Zealand là Sungold, giống kiwi vàng giúp cứu ngành nông sản nước này khỏi thảm họa.
Năm 2010, các vườn kiwi của New Zealand bị một căn bệnh mới có tên PSA quét qua. Dây leo chảy ra dịch đỏ, hoa bị thối rữa và quả bị rụng. Cơn ác mộng này gây thiệt hại cho New Zealand 630 triệu USD. Những giống kiwi vàng đang được yêu thích là loại cây bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Zespri đă cùng các nhà tài trợ khác đầu tư hàng triệu USD vào việc t́m kiếm giải pháp thay thế. Sau nhiều lần thử nghiệm, họ chọn ra giống kiwi Gold3, loại kiwi sau này được đưa ra cửa hàng với tên gọi Sungold.
Giống Gold3 mang các đặc tính lư tưởng. Trái kiwi Gold3 có vị ngọt với hương thơm dễ chịu, giàu vitamin C. Điều quan trọng hơn cả là giống này có khả năng chống lại bệnh PSA đă tàn phá ngành nông nghiệp ở New Zealand.
Sungold trở thành con ngỗng vàng của Zespri. Công ty này nhanh chóng đăng kư sở hữu độc quyền Sungold ở các quốc gia trên thế giới. Kiwi vàng dần được trồng nhiều hơn kiwi xanh và nền nông nghiệp New Zealand đă được gầy dựng lại bằng Sungold.
Sóng gió của Zespri tưởng như đă qua. Tuy nhiên, năm 2016, người ta phát hiện kiwi Sungold đang được trồng ở Trung Quốc. Công ty Zespri đă thuê người điều tra và họ phát hiện số kiwi đó bắt nguồn từ Haoyu Gao.
Gao đă mua một vườn kiwi ở Opotiki, thị trấn nhỏ ở Vịnh Plenty của New Zealand. Theo tài liệu ṭa án, ông Gao buôn lậu một lô mầm cây kiwi đến Tứ Xuyên và bán mỗi mầm với giá 42.000 USD. Gao phủ nhận mọi cáo buộc, nhưng ṭa án cấp cao New Zealand ra phán quyết yêu cầu ông bồi thường thiệt hại 9,8 triệu USD.
Zespri chiến thắng tại ṭa nhưng thất bại trong việc ngăn giống Gold3 được trồng khắp Trung Quốc. Nỗ lực khởi động cuộc chiến pháp lư tiếp theo của Zespri cũng không thành công và không được Bắc Kinh hỗ trợ. Trong báo cáo gần đây, Zespri cho biết diện tích kiwi Gold3 được trồng bất hợp pháp ở Trung Quốc đă tăng gấp đôi trong giai đoạn 2019-2021 lên hơn 5.200 ha.