[florida80]

Lúc còn nhỏ, vào những ngày hè thời tiết nóng oi ả, bằng sự khéo léo, tỉ mẩn quán xuyến việc bếp núc của mẹ, cả nhà được ngon miệng bởi vị ngọt mát từ những bát canh giải nhiệt, vốn được xem là món ăn dân dã, truyền thống của người dân miền biển Phan Thiết.


Canh cá nục nấu lá me non.
Trước hết, phải kể đến món canh cá nục mộng nấu cùng lá me non, được tôi diễn tả “ngon đến giọt cuối cùng” để quảng cáo đầy tự hào với những người bạn thời sinh viên là dân miền Tây về ẩm thực của quê hương mình. Khi những cơn mưa đầu mùa nặng hạt, cũng là thời điểm bắt đầu cá nục sinh sôi và cội me già trước nhà cũng vừa nảy đầy những lá non xanh mơn mởn. Theo cách gọi riêng của người dân vùng biển ở Phan Thiết, cá nục mộng tức là còn nhỏ, chỉ cỡ ngón tay út của người lớn, đang trong giai đoạn trưởng thành.

Vào sáng sớm, mẹ tất tả trên tay chiếc giỏ về đến nhà, đổ vào cái rổ đan bằng nan tre cả mớ cá nục mộng tươi xanh, được mua từ các ghe, thúng đánh bắt gần bờ vừa mới lên chợ, kèm theo là bó hành cùng lá quế. Ngay sau đó, mẹ gọi mấy đứa lớn trong nhà bắc ghế ra tuốt lá me non. Khi ấy, khói bắt đầu lan tỏa trên mái bếp lợp bằng lá dừa khô, rồi chỉ một thoáng khi anh em tôi vừa tắm rửa sạch sẽ sau một hồi “vật lộn” thu hoạch cả rổ lá me trên cành, thì cũng là lúc nồi canh được mẹ nhấc xuống bếp thoang thoảng mùi thơm phưng phức cái vị chua thanh của lá me non; còn bên trong chiếc nồi đất đang sôi liu riu trên chiếc lò than là món cá nục kho với tỏi ớt và tóp mỡ. Sự kết hợp giữa mùi thơm nức mũi của canh, cá kho đã kích thích cái bao tử háo ăn, nhốn nháo của lũ nhỏ chúng tôi. Rồi một thoáng lên mâm, lên bát, nồi cơm, canh và cá kho được anh em tôi dọn sạch.


Nguyên liệu chính dùng để nấu món canh chang chang với rau muống.
Còn vào những ngày biển lặng, nước trong, anh em tôi được mẹ cho phép đi cùng với ba để tắm biển và mò bắt chang chang ven bờ đem về nhà nấu canh rau muống, mồng tơi, cải… có tác dụng giải nhiệt cơ thể, rất tốt cho sức khỏe, nhưng số một vẫn là món canh chang chang nấu với rau muống. Với món canh dân dã này, đối với những người phụ nữ giỏi việc bếp núc ở miền biển như mẹ chỉ một loáng là có ngay nồi canh ngon ngọt. Chang chang từ biển mang về chỉ việc rửa sạch bỏ vào nồi luộc vừa đủ há miệng, bỏ vỏ lấy phần thịt, còn nước luộc thì dùng ray lược cho sạch cát. Sau đó đun sôi phần nước luộc và cho rau muống xắt khúc vừa ăn vào nấu chín. Riêng phần thịt chang chang sau khi được bóc ra đem rửa sạch lại bằng nước, để thật ráo, cho mỡ heo vào chảo nóng lên rồi tao sơ cùng với các loại gia vị hành tiêu, muối, mắm và bột ngọt, tiếp đó cho vào nồi cùng với rau muống nấu chín. Khi nồi canh sôi bùng trở lại, chỉ việc rắc thêm ít hành ngò xắt nhuyễn rồi nhấc nồi xuống bếp. Như thế là đã xong món canh chang chang nấu với rau muống thật ngon, đậm chất hương vị biển.

Trần Ngọc Sơn