Theo như vào hôm 27/7, sau cuộc đàm phán bí mật trong 4 ngày, ông Manchin và lănh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer đă gây sốc cho Washington khi tuyên bố ủng hộ chương tŕnh nghị sự về khí hậu, năng lượng và thuế của Tổng thống Biden, khiến dư luận sửng sốt khi tuyên bố đạt được đồng thuận về chương tŕnh nghị sự đang bế tắc của Tổng thống .
Đó là vào lúc nửa đêm ở Saudi Arabia, khi thông tin từ Washington truyền tới cho biết chương tŕnh nghị sự về biến đổi khí hậu và các loại thuế mới của Tổng thống Joe Biden một lần nữa lại bị chặn.
"Thủ phạm" không ai khác lại là Thượng nghị sĩ Joe Manchin, thành viên đảng Dân chủ có tư tưởng ôn ḥa của bang West Virginia. Ông Manchin đă nhiều lần bày tỏ nỗi lo ngại về tác động mà kế hoạch mạng lưới an toàn xă hội, thuế và khí hậu có thể gây ra đối với lạm phát.
Vào thời điểm đó, tại Jeddah, nơi ông Biden đang họp với các nhà lănh đạo Saudi Arabia, tin tức này gây thất vọng và tức giận, song lại không gây ngạc nhiên.
Thế nhưng, 13 ngày, 2 ca mắc Covid-19 và vài cuộc tranh căi gay gắt, vận may đă thay đổi.
Hôm 27/7, sau cuộc đàm phán bí mật trong 4 ngày, ông Manchin và lănh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer đă gây sốc cho Washington khi tuyên bố ủng hộ chương tŕnh nghị sự về khí hậu, năng lượng và thuế của Tổng thống Biden.
Thỏa thuận mà họ đồng ư nhỏ hơn đáng kể so với dự luật Build Back Better (Xây lại Tốt hơn) dự kiến ban đầu. Nhưng sau nhiều tháng bế tắc, thỏa thuận đă thổi luồng sinh khí mới vào tham vọng mà nhiều thành viên đảng Dân chủ từng phải gạt sang một bên.
Cũng trong ngày 27/7, Thượng viện Mỹ thông qua dự luật trợ cấp cho ngành công nghiệp bán dẫn và thúc đẩy sản xuất chip điện tử. Theo CNN, những động thái mới này báo hiệu triển vọng cho các chương tŕnh lập pháp của Tổng thống Biden.
Thượng nghị sĩ Chuck Schumer phát biểu sau khi Thượng viện Mỹ thông qua dự luật trợ cấp cho ngành bán dẫn trong nước. Ảnh: Reuters.
Khi các cuộc đàm phán diễn ra trong vài ngày qua, cả ông Biden và ông Manchin đều đang nhiễm Covid-19.
Thế nhưng, bất chấp điều đó, từ Nhà Trắng, Tổng thống Biden đă nói chuyện với Thượng nghị sĩ Joe Manchin - người đang cách ly Covid-19 ở vùng núi Tây Virginia - hôm 27/7. Đây là cuộc gọi chính thức đầu tiên của họ trong chương tŕnh nghị sự của đảng Dân chủ kể từ tháng 12/2021.
Trước đó, Tổng thống Biden được cho là hầu như đă từ bỏ các cuộc nói chuyện chính thức như vậy với ông Manchin, sau khi thượng nghị sĩ liên tục đi “chệch hướng” với chương tŕnh nghị sự của ông.
"Việc làm của chính phủ có thể chậm chạp, gây khó chịu và thậm chí, đôi khi gây tức giận", ông Biden nói. "Nhưng sau đó, những người không chịu từ bỏ trước công việc khó khăn sẽ được đền đáp. Lịch sử được tạo lập. Cuộc sống sẽ thay đổi".
Thỏa thuận về thuế và khí hậu gần như hoàn toàn bí mật, đă khiến nhiều người bất ngờ hôm 27/7 khi được công bố vào cuối buổi chiều.
“Chết tiệt", Thượng nghị sĩ Tina Smith bày tỏ ngạc nhiên trên Twitter. "(Tôi) choáng váng, nhưng theo một cách tích cực".
Điều này khác xa với tâm trạng của các thành viên đảng Dân chủ vào hôm 14/7, khi ông Manchin công khai phản đối dự luật khí hậu và năng lượng - vốn là trung tâm trong cam kết giảm lượng khí thải carbon của chính quyền Biden.
Sau những bế tắc lặp đi lặp lại trong năm qua, cú đánh hai tuần trước vào chương tŕnh nghị sự trong nước của tổng thống không c̣n là cú sốc quá lớn đối với Nhà Trắng.
Các quan chức chính quyền cấp cao đă quen với việc giữ thái độ hoài nghi khi nói về các cuộc đàm phán giữa ông Manchin và Schumer về việc khôi phục các kế hoạch.
Trên thực tế, ông Manchin có mối lo ngại về con số lạm phát gần đây. Một báo cáo vào ngày 14/7 cho thấy lạm phát tại Mỹ tăng 9,1% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 6, mức cao nhất trong 40 năm.
Thượng nghị sĩ Joe Manchin. Ảnh: Reuters.
"Khi mức 9,1 đó đến, tôi nói: ‘Tôi không thể bỏ phiếu cho dự luật này, thế thôi’”, ông Joe Manchin cho biết hôm 28/7, kể lại cuộc tṛ chuyện của ông với Thượng nghị sĩ Schumer khi cả hai nói chuyện riêng về việc khôi phục các ưu tiên trong chính sách khí hậu của ông Biden.
Và các cuộc tṛ chuyện không phải lúc nào cũng b́nh lặng.
"Đó là khi ông Chuck bắt đầu khó chịu", ông Manchin nói: “Sự nóng nảy của chúng tôi đôi khi vượt quá một chút”.
Cố gắng thuyết phục
Tuy nhiên, đến tuần sau, hai thượng nghị sĩ đă “hạ nhiệt”. Đi ngang qua nhau trong hành lang của Điện Capitol vào ngày 18/7, ông Manchin đă hỏi ông Schumer rằng liệu ông ấy có c̣n bực bội không.
"Tôi nói: ‘Điều này thật nực cười. Thôi th́ hăy điều chỉnh lại (dự luật) và xem liệu có điều ǵ có thể làm được không’”, ông Manchin kể lại.
Trong cuộc họp báo hôm 28/7, Thượng nghị sĩ Manchin cũng cho hay ông Manchin đă gặp ông với một lời đề nghị: "Chúng ta có thể làm việc cùng nhau và thử đưa ra một dự luật được không?".
Tuy nhiên, ngay cả khi đó, việc đạt được một thỏa thuận vẫn là tương lai xa vời.
Ông Manchin từng tuyên bố công khai rằng ông phải đợi cho đến khi nh́n thấy con số lạm phát của tháng 8 và sẽ không làm ǵ để giải quyết vấn đề khí hậu cho đến tháng 9 này.
Nhưng ông Schumer kiên quyết nói với ông Manchin rằng cần phải đạt được một thỏa thuận về khí hậu trước thời điểm đó.
“Tôi đă nói: ‘Chừng nào chúng ta có thể hoàn thành nó vào tháng 8, chúng ta không đợi đến tháng 9’”, ông Schumer kể lại.
Và để nhận được sự ủng hộ của thượng nghị sĩ Manchin, một vài cam kết và nhượng bộ đă được đưa ra.
Theo đó, việc tăng thuế đối với những người Mỹ giàu có mà Tổng thống Biden và các thành viên khác trong đảng Dân chủ thúc đẩy không nằm trong dự luật cuối cùng.
Thượng nghị sĩ bang West Virginia Manchin cũng nói rơ ông sẽ không “lên tàu” trừ khi các nhà lănh đạo đảng Dân chủ tuyên bố ban hành luật cho phép cơ sở hạ tầng năng lượng hoạt động. Điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho đường ống dẫn khí đốt từ đá phiến dầu ở West Virginia.
Trong khi đó, cựu Bộ trưởng Tài chính Larry Summers - người đă đưa ra những cảnh báo sớm về lạm phát vào năm 2021 - cũng liên hệ riêng với ông Manchin để lập luận rằng thỏa thuận mới sẽ không làm tăng lạm phát, mà thay vào đó c̣n giúp giảm phát.
Ông Summers không đơn độc trong việc thuyết phục ông Manchin ở hậu trường. Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ John Hickenlooper cũng nói với các phóng viên rằng ông và nhân viên của ḿnh đang phân tích đề xuất về thỏa thuận thuế và khí hậu từ các nhà kinh tế tại Trường Kinh doanh Wharton thuộc Đại học Pennsylvania.
"Chúng tôi biết rằng (ông Manchin) tin tưởng Wharton", ông Hickenlooper nói. "V́ vậy, chúng tôi đă yêu cầu họ làm mô h́nh này. Chúng tôi đă nhận lại mô h́nh cho biết điều này sẽ không dẫn đến lạm phát, và chúng tôi đă gửi cho Manchin".
Thượng nghị sĩ Joe Manchin và lănh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer. Ảnh: Reuters.
Tại Nhà Trắng, khi các cuộc thảo luận giữa ông Manchin và Schumer diễn ra, các quan chức cấp cao đều biết rơ nhưng cố t́nh tránh tham gia trực tiếp, theo các phụ tá chính quyền.
Họ không can thiệp sâu vào nội dung của thỏa thuận cho đến khi kết thúc. "Đó là một bí mật được giữ rất kỹ", một quan chức nói với CNN.
Và đến hôm 27/7, thỏa thuận giữa hai thượng nghị sĩ đă được công bố, chỉ vài phút sau khi dự luật chip điện tử được Thượng viện Mỹ thông qua.
Một số cho rằng đây là sự cố ư bởi lănh đạo đảng Cộng ḥa tại Thượng viện Mitch McConnell từng tuyên bố sẽ chặn biện pháp chip điện tử, nếu đảng Dân chủ đưa ra dự luật chứa chương tŕnh nghị sự của ông Biden.
Dù vậy, theo CNN, bất chấp chiến thắng mới của chính quyền Biden trong nội bộ, đảng Dân chủ vẫn phải đối mặt với thách thức trong việc đạt được sự đồng thuận giữa các thành viên để đảm bảo hỗ trợ đủ cho gói ngân sách hàng tỷ USD.
"Điều này sẽ đ̣i hỏi chúng ta phải đoàn kết với nhau và làm việc ngày đêm trong 10 ngày tới”, ông Schumer nói. "Chúng ta sẽ cần đảm bảo kỷ luật trong việc truyền tải thông điệp và sự tập trung của ḿnh. Nó sẽ rất khó khăn".