Một số cộng đồng ở Pakistan đang buộc phải từ bỏ các phong tục cổ xưa, trong đó có điểu táng, do số lượng kền kền suy giảm.
Trong nhiều thiên niên kỷ, các cộng đồng người Zoroastrian (Hỏa giáo) ở Pakistan duy tŕ tập tục truyền thống điểu táng trên các công tŕnh h́nh trụ dakhma, c̣n gọi là "tháp im lặng".
Người Hỏa giáo tin rằng quỷ sẽ lập tức nhập vào cơ thể khi linh hồn vừa rời đi, làm ô uế mọi thứ xung quanh bằng tà khí. Để ngăn điều này, linh cữu phải được đặt ở tầng cao nhất của tháp dakhma, tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời và để các loài chim ăn thịt thanh tẩy.
Tháp dakhma được thiết kế để các thi thể khi phân hủy không làm ô nhiễm "các nguyên tố thiêng như đất, lửa và nước". Người Hỏa giáo không hỏa táng người chết v́ cho rằng việc này làm ô uế ngọn lửa thần.
Hài cốt sẽ được phơi nắng, gió trên tháp trong khoảng một năm rồi được đặt tại hố hài cốt ở trung tâm tháp. Hài cốt bị vôi hóa sẽ phân hủy nhanh hơn rồi cùng nước mưa chảy qua lớp than lọc trước khi trôi ra biển.
Một ṭa tháp im lặng dakhma ở Iran, năm 2023. Ảnh: AFP
Hoshang Kapadia, cư dân thành phố Karachi, Pakistan, giải thích mục đích của tập tục điểu táng là "lấy ít hơn và cho nhiều hơn, không làm ô nhiễm Trái Đất".
Nhưng tập tục này đang trên bờ biến mất do số lượng cá thể kền kền ở Ấn Độ, Iran và Pakistan suy giảm nghiêm trọng. "Chúng tôi không c̣n có thể thực hiện được truyền thống của ḿnh nữa, chúng tôi đă đánh mất văn hóa của ḿnh", ông Kapadia, 80 tuổi, nói
Thành phố Karachi có cộng đồng 800 người Hỏa giáo, có hai tháp dakhma, nhưng hầu như không hoạt động.
"Quá tŕnh đô thị hóa ồ ạt, thay đổi môi trường ở Karachi làm truyền thống chết dần, khiến chúng tôi phải xem xét lại các nghi thức an táng của ḿnh", Shirin, người Hỏa giáo ở Karachi, nói.
Kền kền là loài chuyên ăn xác thối, ít săn mồi. Trong những thập kỷ gần đây, tiểu lục địa Ấn Độ mất lượng lớn kền kền, chủ yếu do ngộ độc thuốc chống viêm diclofenac được dùng rộng răi cho gia súc ở Ấn Độ và Pakistan. Kền kền ăn xác gia súc sẽ bị sưng viêm, cuối cùng suy thận và chết.
Theo nghiên cứu năm 2007, 97% ba loài kền kền chính ở tiểu lục địa Ấn Độ đă biến mất.
Tranh minh họa tháp im lặng dakhma vẽ năm 1722 ở Bombay, Ấn Độ. Ảnh: Guardian
Để ngăn kền kền tuyệt chủng, Ấn Độ, Pakistan và Nepal đă cấm dùng diclofenac trong chăn nuôi theo khuyến nghị của các nhà khoa học.
Cộng đồng Hỏa giáo ở Ấn Độ đang nỗ lực nhân giống kền kền trong điều kiện nuôi nhốt và dùng các máy tập trung năng lượng mặt trời để đẩy nhanh quá tŕnh phân hủy thi thể. Nhưng các máy này chỉ hoạt động khi thời tiết quang đăng nên một số buộc phải chọn chôn cất người chết.
"Chúng tôi buộc phải lựa các phương pháp an táng thay thế như chôn cất, hỏa táng", ông Kapadia nói, cho biết thêm cộng đồng đă đề xuất nuôi nhốt một đàn kền kền nhỏ để duy tŕ tập tục.
Kền kền tại khu bảo tồn ở Changa Manga, Pakistan, năm 2017.