Cách đây 10 năm, chuyến bay thử vào vũ trụ tiên phong kéo dài 24 phút và đi vào lịch sử như một cột mốc quan trọng, đặt nền móng cho ngành du lịch không gian.
Phi công Brian Binnie đứng bên trên chiếc SpaceShipOne năm 2004. Ảnh: X Prize
Ngày 21/6/2004, tại sân bay Mojave ở California, Mỹ, sau khi rời khỏi máy bay vận chuyển White Knight, động cơ tên lửa đẩy phương tiện cận quỹ đạo thử nghiệm SpaceShipOne vào không gian dưới sự điều khiển của phi công lái thử Mike Melvill, theo Burt Rutan, trưởng thiết kế mẫu máy bay ở công ty Scaled Composites.
SpaceShipOne được giới thiệu vào tháng 4/2003. Trước chuyến bay vào không gian đầu tiên, Rutan nhớ lại một chuyên gia khí động chú ư tới SpaceShipOne và hệ thống hồi quyển "lông chim" sử dụng khớp bản lề mới của nó. Thiết kế độc đáo này cho phép nửa cuối cánh và xà dọc đuôi kép gập chếch lên trong quá tŕnh trở lại khí quyển. Vị trí đó giúp tăng lực cản nhưng vẫn duy tŕ độ ổn định của phương tiện trong lúc bay thấp dần. Vị chuyên gia cho rằng hệ thống mới rất khó kiểm soát. "Tôi không có dữ liệu đường hầm gió về cấu h́nh chiếc lông. Tôi cũng có rất ít dữ liệu khí động chất lưu trên máy tính. Tôi không thể nói ông ấy đúng hay sai", Space dẫn lời Rutan. Tuy nhiên, chuyến bay đầu tiên của SpaceShipOne đă diễn ra suôn sẻ.
Khi SpaceShipOne rời khỏi máy bay vận chuyển White Knight ở độ cao 12.000 m, phi công Mike Melvill không nói câu nào, theo Rutan. SpaceShipOne tăng tốc từ vận tốc cận âm lên vận tốc siêu thanh, khai hỏa động cơ tên lửa trong 15 giây và bay cao hơn 100 km phía trên Trái Đất, vượt qua đường Kármán, đường xác định ranh giới giữa bầu khí quyển của Trái Đất và vũ trụ. Khi động cơ tên lửa tắt, SpaceShipOne di chuyển ở tốc độ thấp và triển khai hệ thống cánh chim. Phương tiện hạ cánh thành công trên đường băng sân bay.
Cuối năm đó, SpaceShipOne thực hiện thêm hai chuyến bay cận quỹ đạo ở độ cao trên 100 km, lần lượt với hai phi công Melvill và Brian Binnie, nhằm đoạt giải thưởng Ansari X trị giá 10 triệu USD. Đánh dấu lần đầu tiên một máy bay tư nhân bay tới ŕa vũ trụ, chuyến bay thử của Melvill thu hút đông đảo sự chú ư của truyền thông và công chúng. Sau chuyến bay vào không gian thành công đầu tiên của SpaceShipOne, Rutan hứa hẹn các chuyến bay cận quỹ đạo sẽ "truyền cảm hứng và mở ra một ngành công nghiệp mới".
Dự đoán này đă thành hiện thực. Cả công ty Virgin Galactic và Jeff Bezos hiện nay đang tiến hành dịch vụ chở khách du lịch không gian. Tính đến nay, Virgin đă thực hiện tổng cộng 7 chuyến bay cận quỹ đạo bằng máy bay không gian VSS Unity đă ngừng hoạt động gần đây. Unity là một phương tiện SpaceShipTwo, phiên bản cải tiến dựa trên mẫu SpaceShipOne tiên phong. Chiếc SpaceShipOne sẽ được trưng bày ở Bảo tàng hàng không vũ trụ quốc gia.