Với người miền Nam, cây rau đắng là thứ rau không thể thiếu khi ăn lẩu cá kèo, hoặc cháo cá lóc thơm ngon. Rau đắng đã trở thành niềm thương nỗi nhớ khi đi vào lời hát bình dị: “Nhớ lũy tre xanh dạo quanh khung trời kỷ niệm, chợt thèm rau đắng nấu canh”.
Chưa có loại cây nào hiền hòa dễ chịu như rau đắng. Rau rất dễ sống, có thể mọc hoang ở các chỗ đất trống hay mọc bên cạnh các bức tường, hàng rào, mọc lẫn vào cỏ trong vườn cây… Vốn thuộc thân cỏ, rau đắng chia làm hai dòng: rau đắng đất và rau đắng biển. Rau đắng đất thường được dùng trong các bài thuốc nam chữa bệnh. Rau đắng biển thì phổ biến trong các món ăn. Rau đắng sống quanh năm, nhưng ăn rau đắng ngon nhất là vào các ngày mưa.
Đắng như... rau đắng
Rau đắng có vị… đắng như tên của nó, tính mát, tác dụng thanh nhiệt và giải độc. Đặc biệt, giống như nhiều món ăn có vị đắng khác, dư vị để lại chính là cái ngọt hậu, khi vị đắng tan biến hết, sẽ thấy vị ngọt và bổ dưỡng của nó. Thành phần quan trọng nhất của rau đắng là hợp chất saponin, một loại chất có tác dụng dẫn truyền thần kinh và chống oxy hóa cao, do vậy đây là món ăn giúp bổ não, tỉnh táo và ngăn ngừa lão hóa tốt, thích hợp cho người hay bị yếu mệt. Một thành phần nữa rất nhiều trong rau đắng là chất alkaloid, được biết đến với công dụng hạ huyết áp và diệt khuẩn, tiêu độc cho cơ thể. Rau đắng cũng chứa khá nhiều tanin, một loại chất có tác dụng ngăn ngừa ung thư.
Nhiều dưỡng chất
Rau đắng nhiều chất xơ nên rất tốt trong việc ngăn ngừa cholesterol và chất béo trong máu như tryglyceride, tốt cho những người ăn kiêng giảm béo, giảm huyết áp. Đặc biệt, tính mát, vị thanh và thành phần vitamin C cực cao trong rau đắng còn giúp lợi tiểu, chống viêm, giảm hen suyễn, long đờm. Ngoài ra, trong dân gian, rau đắng là bài thuốc mát gan, phòng chống viêm gan hiệu quả. Ít ai biết, trong những nhánh rau đắng nhỏ vươn dài còn có chất ngăn ngừa hình thành sỏi thận và phòng bệnh suy tĩnh mạch chân ở người. Do chứa nhiều chất giúp làm se, kết dính nên rau đắng còn được dùng ăn hoặc giã, vắt lấy nước nhằm làm mát, mau lành vết thương, ngăn ngừa chảy máu ngoài da và bên trong cơ thể.
Ăn rau đắng ngon nhất là tầm tháng 10 - 11 âm lịch. Ai chịu được vị đắng có thể ăn sống, tuy nhiên thường rau đắng được ăn dạng tái. Từ lâu những món ăn của miền sông nước Nam bộ không thể thiếu vị đặc trưng của rau đắng là món cháo cá lóc và lẩu cá kèo.
Ăn sống rất ngon
Xem như loại rau ghém ăn kèm trong “họ” rau sống đặc sắc, rau đắng trộn lẫn với bắp chuối, giá, rau muống bào, xà lách non dùng ăn với món nướng, trộn gỏi, hoặc luộc lên chấm với mắm của các loại cá kho… rất được người Nam bộ yêu thích.
Trithuc