Ông Nguyễn Khoa Nam là một anh hùng trong nhiều trái tim của người Việt Quốc Gia, là một quân nhân thuần túy không xen vào chính trị, có cuộc sống giản dị, không xa hoa, không bị tai tiếng tham nhũng và được binh sĩ yêu mến.
Vào ngày 1/5/1980, sau bữa ăn trưa, ba tôi ngồi uống trà và tṛ chuyện với các anh em chúng tôi về những ngày tháng Tư của 5 năm về trước. Ba tôi, người thuộc bên thắng cuộc phía miền Nam, đă tham gia chiến tranh v́ mơ ước ḥa b́nh và, cũng như nhiều người đương thời, ông đă vỡ mộng vài năm sau khi cuộc chiến kết thúc. Ông kể với ḷng kính phục về Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam, Tư lệnh Quân đoàn 4 của Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa (VNCH), vị danh tướng đă tuẫn tiết sau khi Sài G̣n thất thủ.
Nguyễn Khoa Nam (1927-1975), nguyên là Thiếu tướng, Tư lệnh Quân đoàn IV và Vùng IV Chiến thuật của Quân lực Việt Nam Cộng ḥa, một trong năm tướng lĩnh đă tự sát trong sự kiện 30 tháng 4, 1975.
Tôi đă thay đổi suy nghĩ của ḿnh và bắt đầu hoài nghi về lịch sử hiện đại của đất nước sau câu chuyện về tướng Nguyễn Khoa Nam và đặc biệt sau sự kiện ba tôi bị chính những đồng chí thuộc bên thắng cuộc phía miền Bắc bắt giam không xét xử trong suốt 6 tháng trời từ tháng 8/1980 chỉ v́ ông bất đồng cách điều hành một công ty thương nghiệp quốc doanh thời ấy. Ông vốn là thầy giáo dạy toán và Pháp văn bậc trung học ngày xưa, rồi trở thành kư giả, từng đi tù 5 năm có xét xử đàng hoàng thời chính quyền của cố Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm vào năm 1960. Bài học lớn nhất ông truyền lại cho con cái là ḷng khoan dung, không oán hận bất kỳ ai gây đau khổ cho ḿnh. Năm ấy tôi vừa 12 tuổi.
Tôi bắt đầu đọc lại sách và tài liệu về lịch sử Việt Nam và thế giới được in trước 1975 ở Sài G̣n. Tôi lang thang một ḿnh đến các nhà sách cũ từ đó. Đọc sách và trao đổi với ba tôi là cách tốt nhất giúp tôi hiểu rơ những sự kiện quá khứ mà nhà trường và báo chí XHCN cố t́nh viết khác đi. Có thể nói, đó là quá tŕnh tự đào luyện lại chính ḿnh, như thể tiêm ngừa để không bị “nhiễm trùng” bởi lối giáo dục nặng tính tuyên truyền và thiếu tôn trọng sự thật của hệ thống này. Tôi cũng giữ thói quen ấy kể cả khi vào học trường luật năm 1985. Thú thật, tôi luôn hoài nghi giá trị kiến thức của tất cả sách vở do các nhà xuất bản quốc doanh in ấn, dù vẫn đọc chúng thường xuyên để t́m hiểu.
Trở lại câu chuyện ban đầu, h́nh ảnh về tướng Nguyễn Khoa Nam do ba tôi kể lại đă khiến tôi lao vào t́m hiểu nhiều hơn về các vị danh tướng VNCH khác, mà thật ḷng tôi rất kính trọng, giống ba tôi. Đọc quyển sách “Chân dung các tướng ngụy Sài G̣n” được bên thắng cuộc in và tái bản nhiều lần sau 1975 nhằm mục đích bôi nhọ quân đội và tướng lĩnh của bên thua cuộc, tôi không khỏi bật cười với ư nghĩ rằng chân dung tồi tệ mà tác giả muốn phác họa cho các tướng VNCH thật ra thích hợp và xứng đáng dành cho những sĩ quan QĐNDVN thời b́nh ngày nay hơn.
Khi học ở Mỹ vào năm 2000, tôi đă đến viếng bia tưởng niệm Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam do đồng bào hải ngoại lập để tưởng nhớ ông tại bang Texas. Ngày 1/5/2010, 35 năm kể từ ngày ông qua đời, tôi đă viết bài thơ tưởng niệm ông tại nhà giam trong lúc chờ xét xử phúc thẩm vụ án của ḿnh, như sau:
TƯỞNG NIỆM THIẾU TƯỚNG NGUYỄN KHOA NAM
Ḍng dơi văn gia, chí trai binh nghiệp,
Xứng tôn phong hổ tướng Nam phần.
Sống trung chính, chết đường đường lẫm liệt,
Thành đô thất thủ, đoạn phong trần!
Từng thao lược, can trường xông trận mạc,
Giặc thù phơi xác, máu loang chân.
Binh nghĩa dũng lặng thầm nan tảo Bắc,
Định yên bờ cơi sá ǵ thân!
Ôi chiến cuộc hồi tàn gây thảm họa,
Đau niềm cố quốc, khóc tướng quân!
(Kính tặng gia đ́nh Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam và các tướng lĩnh, binh sĩ VNCH)