Nguồn ngân sách nhà nước không có nhiều dành cho khoa học nên rất có thể sắp tới nhà nước sẽ vay vốn để đầu tư cho những công trình nghiên cứu khoa học.
Không chỉ là một nhà nghiên cứu, ông Nguyễn Đình Nam còn là đại diện của một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ. Do đó, những ý kiến đóng góp của ông là tiếng nói mang tính thực tế của doanh nghiệp làm KHCN.
Chuyển đổi các Viện NC thành tổ chức phi lợi nhuận
Hiện nay, KHCN nước ta còn đang ở trình độ thấp, nhưng đang phát triển đúng hướng. Chỉ vài năm trước, chúng ta còn kém xa Philippines và Indonesia. Nhưng hiện nay, về một số mặt quan trọng, KHCN ta đã vượt được 2 nước này mặc dù, kinh tế của ta còn yếu hơn họ rất nhiều.
Nếu nhà nước tận dụng “khí thế đang lên”, đầu tư hiệu quả vào KHCN thì tôi tin rằng sẽ tạo thành hiệu ứng cộng hưởng, giúp VN phát triển công nghệ cao, làm đầu tàu phát triển kinh tế, thay thế cho việc phụ thuộc chủ yếu vào khoáng sản, nguyên liệu thô, lao động giá rẻ như bây giờ.
Mặt khác, khi đầu tư vào KHCN, cần tính toán đến mức độ lãng phí. Tôi ước tính, mức độ lãng phí ngân sách công cho nghiên cứu ở VN hiện nay cao hơn nhiều so với trung bình của thế giới. Nhiều chuyên gia kinh tế uy tín đã phân tích, về vấn đề nghiên cứu khoa học, khối nhà nước hoạt động kém hiệu quả so với khối tư nhân xuất phát từ vấn đề áp lực của nguồn vốn bỏ ra không lớn.
Vì vậy, tôi nghĩ nên thí điểm chuyển đổi 1 số Viện nghiên cứu thuộc Nhà nước hoạt động không hiệu quả thành tổ chức phi lợi nhuận hạch toán độc lập. Nhà nước vẫn tài trợ cho các tổ chức nghiên cứu đó nhưng bình đẳng với các tổ chức nghiên cứu do tư nhân thành lập. Mô hình này phỏng theo mô hình đại học nghiên cứu ở Mỹ. Có thể mô hình này sẽ cải thiện được hiệu quả sử dụng ngân sách đầu tư cho KHCN.
Trước mắt, tôi có một đề xuất nhỏ mang tính thực tế cao, đó là lập một quỹ cho vay các khoản tiền nhỏ (khoảng 2 tỷ) với lãi suất rất thấp và không cần thế chấp. Đối tượng cho vay là cá nhân (không phải tổ chức) các nhà KH đã có thành tích được ghi nhận bởi các giải thưởng KHCN có uy tín. Điều kiện chính là dùng tiền vay được để đưa công trình KH của tác giả ra ứng dụng phục vụ cuộc sống. Chắc chắn, nhiều công trình sẽ bị chết yểu do không được thị trường đón nhận, hoặc quản trị không tốt, hoặc đơn giản là không gặp may mắn. Nhưng chỉ cần 1/10 công trình thành công thì giá trị xã hội thu được đã đủ để bù 9/10 dự án thất bại. Nếu nhà KH bị thất bại thì quỹ sẽ khoanh nợ để họ đi làm kiếm tiền trả khoản đó trong 10 năm hoặc 20 năm. Hi vọng các lãnh đạo quan tâm đến mô hình này để tôi có dịp trình bày cụ thể hơn.
Cần đầu tư mạnh vào trung tâm trung chuyển Internet
Lĩnh vực nghiên cứu của tôi là truyền video trên Internet. Một dịch vụ điển hình là tạo ra sản phẩm giúp kiều bào ở nước ngoài xem các kênh TV trong nước qua Internet cũng như các sản phẩm như IP camera, digital signage (màn hình hiển thị thông tin/quảng cáo), video conference. Vì thế, tôi mong muốn VN có một môi trường Internet tốc độ thực sự cao, ổn định.
Về vấn đề trung tâm trung chuyển Internet (Internet Exchange – IX), tôi nghĩ, đáng ra Việt Nam có thể làm tốt hơn rất nhiều. Vì IX chỉ tốn 1 khoản đầu tư rất nhỏ nhưng tổ chức tốt sẽ kéo theo hàng trăm ngàn máy chủ của cả khu vực tới đặt, đem lại hiệu quả kinh tế khổng lồ.
Cụ thể, Hà Lan là nước có 17 triệu dân, chưa bằng 1/5 của Việt Nam, mà thủ đô của họ có 4 IX, trong đó IX lớn nhất là AMS-IX đạt dung lượng 3872 Gbps so với 55 Gbps của IX toàn Việt Nam. Lấy con số đó ra chia bình quân đầu người thì lớn hơn 372 lần Việt Nam. Hàn Quốc có dân số gấp 3 lần Hà Lan, mà KINX dung lượng chỉ bằng 1/20. Nhờ mô hình hoạt động hiệu quả, AMS-IX đang giúp Amsterdam trở thành thế lực Internet số 1 thế giới.
Môi trường kinh doanh Internet Việt Nam vốn cực kỳ năng động và hiệu quả, nhưng việc kết nối giữa các nhà mạng còn chưa tốt. Thiết nghĩ, nếu bộ Thông tin –Truyền thông (TT-TT) thành lập IX mới theo mô hình AMS-IX thì rất có thể, tốc độ Internet Việt Nam sẽ trở thành số 1 khu vực.
Một vấn đề nữa, hiện lĩnh vực xử lý âm thanh, hình ảnh tôi đang nghiên cứu thiếu môi trường chia sẻ chuyên môn. Việc tổ chức hội thảo chính thức là chưa khả thi vì cộng đồng chưa đủ quy mô để tổ chức các sự kiện chính thức. Nhiều người hiện đang đề xuất Bộ hoặc Sở TT-TT tài trợ không gian chung (coworking space) để mọi người có chỗ giao lưu. Không gian đó có thể chia thành các không gian nhỏ, giao trực tiếp cho các nhóm nghiên cứu tự quản lý. Nếu làm được điều đó, mọi người sẽ có dịp gặp gỡ và chia sẻ các nghiên cứu với nhau tốt hơn.
NGười Việt Nam rất giỏi nhưng lại không được phát huy hết tài năng , đất nước không trọng dụng bị chảy máu chất xám qua nhiều thế hệ.
JD