Nhật là đất nước có nền văn hóa lâu đời. Du lịch rất phát triển ở đất nước mặt trời mọc. Nhưng có những bí mật đằng sau món quà lưu niệm nổi tiếng mà không phải ai cũng biết.
Bên cạnh rươu sake, một trong những món quà lưu niệm thông dụng mà du khách thường mang về sau chuyến du lịch tới đất nước Nhật Bản chính là chú lật đật truyền thống Daruma.
Một du khách ngoại quốc cho biết: "Tôi nghĩ món đồ chơi với hình dáng tròn xoe, được tô thêm lớp sơn đỏ bắt mắt cùng bộ ria mép ‘hung thần ác sát’ trông khá thú vị đấy chứ. Chắc chắn lũ trẻ nhỏ sẽ yêu thích nó".
Lật đật truyền thống Daruma.
Đối với người dân tại xứ sở Mặt Trời, chú lật đật với ngoại hình kỳ lạ lại mang nhiều ý nghĩa hoàn toàn khác biệt. Nó được coi như vị thần đèn chuyên ban phát ước nguyện thông qua phương thức "tống tiền".
Ông Shuzima, chủ nhân của một cửa hàng bán đồ lưu niệm nói: "Daruma sở hữu đôi mắt trắng dã trông khá kinh dị. Sau đó, người mua sẽ đem món đồ chơi này về nhà, nói lên niềm mong muốn thầm kín rồi vẽ thêm một bên tròng mắt cho nó mắt bằng mực đen truyền thống.
Đồng thời, họ cũng hứa hoàn thiện nốt bên tròng mắt bị thiếu nếu con lật đật chịu hiện thực hóa điều ước vừa nghe thấy".
Daruma với hình dáng tròn xoe, được tô thêm lớp sơn đỏ bắt mắt cùng bộ ria mép ‘hung thần ác sát’
Để nhắc nhở Daruma cần nhanh chóng thực hiện điều ước, sớm thoát khỏi hình tượng "độc nhãn long" thì không ít người đã viết hẳn suy nghĩ lên cơ thể của nó.
Dẫu vậy, bấy nhiêu đó vẫn chưa phải là phần đen tối nhất liên quan tới chú lật đật "hút khách" nhất Nhật Bản. Bởi lịch sử được ghi chép lại từ thời cổ kim còn cho thấy những điều đáng sợ hơn thế gấp nhiều lần.
Quá khứ đáng sợ của Daruma
Ra đời dưới thời đại Edo (1603 – 1867), những chú lật đật Darama được thiết kế nhằm mô phỏng lại hình dáng của vị sư tổ Bodhidharma (Bồ Đề Lạt Ma), người có công sáng lập ra Phật giáo Thiền tông tại Trung Quốc, sau đó tiếp tục truyền bá nó sang Nhật Bản.
Trên thực tế, tên của sư tổ Bodhidarma còn được phiên âm theo tiếng Nhật là Daruma Taishi.
Những chú lật đật Darama được thiết kế nhằm mô phỏng lại hình dáng của vị sư tổ Bodhidharma.
Dù không còn quá nhiều tài liệu lịch sử cụ thể, song truyền thuyết vẫn ghi lại đôi chút về sự ra đời của Daruma như sau: "Bodhidharma ngồi thiền suốt 9 năm liên tục trong một hang động tại Trung Quốc nhằm khai sáng thần trí của mình.
Tuy nhiên, do ngồi yên quá lâu nên tứ chi của vị sư tổ Phật giáo đã dần bị teo nhỏ rồi hoàn toàn tiêu biến, chỉ sót lại duy nhất phần đầu và ngực. Và đây chính là hình tượng mà những chú lật đật truyền thống đang mô phỏng".
Những con lật đật đen tối
Một số nguồn tư liệu cho rằng sau khi ngồi thiền được 9 năm, sư tổ Bodhidharma đã đạt tới cảnh giới cao nhất và có thể nhìn thấu mọi chân lý trong vũ trụ mênh mông ngay sau khi mở mắt ra.
Bởi vậy, việc vẽ thêm tròng đen vào mắt của những chú lật đật Daruma chính là sự biểu trưng cho thời điểm sư tổ Bodhidharma được khai sáng nhãn quang. Điều này sẽ giúp món đồ chơi tạm thời thu về sức mạnh thần bí nào đó, và thừa sức thực hiện mong ước nhỏ bé từ con người.
Daruma từng xuất hiện trong bộ truyện tranh kinh dị với nhiệm vụ là "trọng tài sinh tử".
Song cũng có một phiên bản đen tối hơn về những chú lật đật này. Theo một truyền thuyết khác, trong thời gian ngồi thiền ở hang động tại Trung Quốc, Bodhidharma từng có lúc... ngủ quên.
Do quá tức giận với sự thiếu kiên nhẫn của mình, vị sư tổ Phật giáo đã trực tiếp cầm dao và tự cắt đi cả hai bên mí mắt nhằm đảm bảo tình trạng tương tự sẽ không bao giờ xảy ra nữa.
Daruma truyền thống được coi là một món đồ lưu niệm "kinh dị".
Khi được bày bán ngoài cửa tiệm, những chú Daruma được thiết kế không có tròng mắt nhằm khắc họa việc sư tổ Bodhidharma ngủ quên trong lúc tọa thiền, do đó chưa thể tìm được sự giác ngộ tối cao.
Cụ bà Kyoto, một cư dân lớn tuổi giải thích: "Giống như truyền thuyết, việc vẽ thêm lòng đen cho con lật đật không khác gì hành động tự cắt mí mắt của sư tổ Bodhidharma, giúp ông có thể liên tục tọa thiền và tìm tới đích đến cuối cùng.
Lúc này, theo cách lý giải mà sử sách ghi chép, Daruma sẽ tạm thời thu về mọi năng lượng siêu nhiên trong vũ trụ, rồi tiến hành trả công cho chủ nhân bằng việc thực hiện điều ước mà mình vừa nghe thấy".
Giờ thì bạn đã hiểu vì sao trước khi đạt được mong muốn, người dân Nhật Bản chỉ vẽ thêm một bên mắt cho nó để ‘tống tiền’ rồi chứ? Bởi nếu chỉ mở một bên mắt thì Daruma vẫn còn trong trạng thái... nửa tỉnh nửa mê, rất dễ nhờ vả hoặc sai khiến.
Những con lật đật với đôi mắt trắng dã, chờ chủ nhân mới dùng mực vẽ thêm phần tròng mắt màu đen.
Đoạn kết của câu chuyện trên còn đáng sợ hơn rất nhiều: Tại vị trí chứa hai mí mắt của Bodhidharma đã mọc lên những cây trà xanh đầu tiên, giúp giải thích vì sao thứ thức uống làm từ phần lá của nó có thể giúp cho bạn "tỉnh như sáo" suốt cả ngày.
Do vậy, nếu vừa mua Daruma về làm quà thì đừng quên kiếm thêm vài lạng bột matcha chính hiệu cho đủ bộ nhé!
"Thần hộ mệnh" của trẻ em Nhật Bản
Người dân tại xứ hoa anh đào từng sử dụng rất nhiều màu sắc để tô vẽ cho những chú lật đật, từ đó giúp phân biệt rõ hơn về tác dụng cầu phúc của chúng: Daruma màu đỏ tươi tượng trưng cho may mắn và phát tài; màu đỏ tía tượng trưng cho sức khỏe và trường thọ; màu đỏ trầm tượng trưng cho bình an và bảo hộ; màu trắng tượng trưng cho tình yêu và sự hòa hợp.
Ngoài ra, tùy theo từng vùng miền khác nhau mà ý nghĩa màu sắc của Daruma cũng có thể mang đôi chút khác biệt.
Theo truyền thống, người Nhật Bản chỉ vẽ thêm một bên tròng mắt cho Daruma ngay sau khi mua về.
Do có khả năng đứng lên sau mỗi lần bị xô ngã, Daruma đã trở thành biểu trưng cho ý chí kiên cường cùng khả năng phục hồi mạnh mẽ của cư dân Nhật Bản. Chúng thường được đem tặng cho những người đang trong tình trạng ốm đau, đặc biệt là trẻ nhỏ.
"Sởi và đậu mùa đều là những căn bệnh nguy hiểm với khả năng gây tử vong cao vào thời xa xưa, khi mà chưa có bất kỳ loại vắc-xin đặc hiệu nào.
Trẻ em mắc phải đại dịch này thường phải mặc bộ đồ màu đỏ giống hệt như triệu chứng bên ngoài của mình, nếu chẳng may qua đời thì chúng sẽ được cuốn bên trong tấm vải liệm có chung màu sắc. Bởi vậy, Daruma bị gán luôn với màu đỏ từ thời điểm ấy", cụ bà Kyoto nói thêm.