Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải mới đây đă qua đời tại TP.HCM, hưởng thọ 85 tuổi. V́ vậy những thông tin liên quan đến ông Khải giờ trở thành chủ đề gây sốt. Trợ lư Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Sanh Châu đă kể lại lời dặn ḍ của Thủ tướng Phan Văn Khải trong Hội nghị Cấp cao ASEAN năm 1998 tại Hà Nội.
Trong ảnh, đại sứ Phạm Sanh Châu đứng thứ 4 từ trái sang, sau Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải (Ảnh do đại sứ Phạm Sanh Châu cung cấp)
Ṭa soạn trân trọng giới thiệu chia sẻ của Trợ lư Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Sanh Châu về nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải.
Ông Phạm Sanh Châu là một nhà ngoại giao tên tuổi, từng là người phiên dịch gần gũi từ khi ông Phan Văn Khải là Phó Thủ tướng cho đến khi làm Thủ tướng.
- Thưa ông, là người gắn bó mật thiết với nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải, ông có thể chia sẻ những cảm nhận của riêng ḿnh về nhà lănh đạo mà ông có nhiều cơ hội tháp tùng, phục vụ, gắn bó và có tác động lớn đến sự nghiệp hoạt động ngoại giao của ông?
Thủ tướng Phan Văn Khải là người rất cẩn thận trong công tác đối ngoại. Mỗi lần đi công tác nước ngoài hay tiếp khách quốc tế, ông chuẩn bị nội dung phát biểu rất kỹ.
Ngay trước giờ gặp khách, ông cũng ngồi lại vào bàn làm việc “ôn bài” lần cuối.
Là phiên dịch của ông, tôi cũng chuẩn bị bài kỹ như ông đến mức tôi biết chắc chắn ông sẽ nói ǵ và ư của ông sẽ đi theo hướng nào nếu bị hỏi đột xuất. Tuy nhiên cách diễn đạt sẽ tùy thuộc nội dung, bối cảnh và đối tác nói chuyện.
- Ông có thể chia sẻ kỷ niệm mà ông ấn tượng sâu sắc, mạnh mẽ về khả năng quyết đoán, thể hiện tài năng và bản lĩnh người đứng đầu Chính phủ mà ông trực tiếp chứng kiến?
Trong Hội nghị Cấp cao ASEAN không chính thức năm 1998 tại Hà Nội, Việt Nam có mục tiêu vừa đảm bảo hội nghị thành công về mặt tổ chức, lễ tân, hậu cần, vừa xây dựng được đồng thuận để thông qua Tuyên bố Hà Nội, xác định tầm nh́n cho cả Hiệp hội.
Việt Nam cũng muốn đóng góp tích cực vào việc hiện thực hóa giấc mơ của các nhà lănh đạo ASEAN là kết nạp đủ 10 nước thành viên khu vực Đông Nam Á, trước mắt là kết nạp Campuchia vào ASEAN tại Hội nghị lần này.
Chú Sáu Khải lúc đó gọi tôi và dặn ḍ: “Mày phải dịch hết cả ư và cảm xúc của tao để cuối cùng họ phải chịu với đề xuất của ḿnh”.
Cuộc thảo luận ở cấp Ngoại trưởng do Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm chủ tŕ kéo dài đến nửa đêm tại khách sạn Daewoo nhưng không đưa đến thống nhất về việc kết nạp Campuchia. Vấn đề được đẩy lên các nhà lănh đạo cấp cao giải quyết.
Thủ tướng Phan Văn Khải 3 lần thuyết phục từng nhà lănh đạo c̣n có ư kiến khác biệt. Đến lần thứ ba ông đấu tranh quyết liệt hơn và tỏ thái độ cương quyết mặc dù rất lịch sự.
Tôi nhớ măi đă phải dùng các ngôn từ rất sắc bén và cả ngọt ngào để lập luận sự cần thiết kết nạp 3 nước c̣n lại trong đó có Camphuchia vào ASEAN v́ lợi ích của từng nước và cả khu vực.
Đến khi các nước vẫn c̣n có ư kiến trái chiều, Thủ tướng vẫn giữ giọng nghiêm nghị nhưng khuôn mặt trùng xuống, cặp lông mày rậm quắc lên.
Tôi không thể hiện được biểu cảm này của ông nên đành đẩy âm lượng cao lên thể hiện sự không hài ḷng thay ông.
Cuối cùng các bên đă đạt được phương án thỏa hiệp là tuyên bố kết nạp Campuchia ngay tại Hội nghị như mục tiêu đề ra ban đầu của ta nhưng lễ kết nạp sẽ được tổ chức nửa năm sau đó.
Mỗi khi nghĩ đến việc Campuchia gia nhập ASEAN tôi lại nghĩ đến nỗ lực “chiến đấu” hết ḿnh của Thủ tướng Phan Văn Khải không chỉ v́ Việt Nam, v́ t́nh hữu nghị với Campuchia mà c̣n v́ một nền ḥa b́nh, ổn định ở Đông Nam Á và v́ một cộng đồng 10 nước ASEAN thịnh vượng mà hơn 15 năm sau đó đă trở thành hiện thực.
Trân trọng cảm ơn ông về những chia sẻ!