Tiểu bang Missouri hôm Thứ Ba, 21 Tháng Tư, đưa đơn kiện Trung Quốc về “chiến dịch nham hiểm xấu xa nhằm che dấu dịch bệnh”, trở thành tiểu bang đầu tiên ở Mỹ đ̣i Trung Quốc phải bồi thường thiệt hại về sinh mạng và vật chất do COVID-19 gây ra.
Chủ cửa hiệu ở thành phố St. Louis, bang Missouri thực hiện giăn cách xă hội (Ảnh: Reuters)
Tổng chưởng lư bang Missouri Eric Schmitt đă đâm đơn kiện Trung Quốc, chính quyền các thành phố, tỉnh lị và trung ương, cùng một số cơ quan thuộc chính phủ, viện nghiên cứu của nước này v́ đă để cho dịch do virus corona chủng mới lan ra khắp toàn cầu.
“Những bên bị cáo phải chịu trách nhiệm cho con số người chết cao, nỗi thống khổ và tổn thất kinh tế mà họ gây ra đối với toàn thế giới, trong đó có người dân bang Missouri” – ông Schmitt tuyên bố về bản cáo trạng dài 47 trang.
Những bên được nêu trong đơn kiện bao gồm cả chính quyền tỉnh Hồ Bắc và chính quyền thành phố Vũ Hán, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc, Viện Virus Vũ Hán và Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc.
Bản cáo trạng cho rằng “trong những tuần quan trọng khi dịch bệnh mới bùng phát”, chính quyền các cấp Trung Quốc đă ém nhẹm thông tin bằng cách bắt giữ những “người thổi c̣i”, tiêu hủy các cuộc nghiên cứu, “từ chối hợp tác với cộng đồng quốc tế” và “nói dối” về khả năng lây truyền từ người sang người của virus corona chủng mới – bởi vậy mà làm ảnh hưởng tới khả năng ứng phó dịch COVID-19 của toàn cầu.
Đây cũng là luận điểm mà Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng như báo giới phương Tây nhiều lần đưa ra. Ông Schmitt cũng dẫn lại một số bài viết trong lúc thông báo về vụ kiện.
“Mọi người dân Missouri” đă bị tổn hại cả về thể chất lẫn kinh tế do những hành động của phía Trung Quốc, ông Schmitt tuyên bố, khẳng định rằng điều này tạo cơ sở cho ông đâm đơn kiện.
Vụ kiện của Missouri diễn ra trong bối cảnh công chúng Mỹ kêu gọi Quốc hội nước này trừng phạt Trung Quốc và Tổng thống Trump đang tập trung vào chiến dịch xem xét vai tṛ của Bắc Kinh trong việc giấu dịch, khiến dịch COVID-19 bùng phát.
Theo Reuters, một số chuyên gia luật quốc tế cho biết những nỗ lực buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về dịch COVID-19 tại ṭa án Mỹ có thể sẽ thất bại. Tom Ginsburg, Giáo sư luật quốc tế tại Đại học Chicago, cho rằng luật Mỹ có quy định về miễn trừ có chủ quyền, cấm hành động của ṭa án chống lại chính phủ nước ngoài.
“Nếu Mỹ muốn đưa ra yêu sách chống lại Trung Quốc, Mỹ sẽ phải làm điều này tại một diễn đàn quốc tế. Không có quyền tài phán dân sự đối với các khiếu nại như vậy tại các ṭa án của Mỹ” – Chimène Keitner, Giáo sư luật quốc tế tại Đại học Luật Hastings ở San Francisco, cho biết.
Trung Quốc cũng đă phải đối mặt với các vụ kiện tương tự, được đệ tŕnh lên ṭa án Mỹ. Hiện có 2 vụ kiện tập thể lớn về dịch COVID-19 liên quan đến Trung Quốc. Vụ thứ nhất được nộp lên ṭa án Mỹ vào tháng 3 nhân danh các bệnh nhân COVID-19. Vụ thứ hai được đệ tŕnh vào đầu tháng 4, trong đó các nhân viên y tế Mỹ kiện Trung Quốc v́ đă tích trữ các thiết bị bảo hộ y tế.