Các chuyên gia quốc tế cho rằng lũ lụt ở miền Trung Việt Nam là hậu quả của h́nh thái thời tiết phức tạp, có thể trở thành "b́nh thường mới" trong tương lai.
"Theo đánh giá toàn cầu của chúng tôi về các điều kiện khí tượng hiện nay, Việt Nam đang hứng chịu những tác động thời tiết tồi tệ nhất thế giới", Grahame Madge, người phát ngôn Văn pḥng Khí tượng Anh (Met), cơ quan khí tượng quốc gia của Anh, nói với *********. Met được thành lập từ năm 1854, là một trong những cơ quan cung cấp thông tin thời tiết và khí hậu hàng đầu thế giới.
Từ khi băo Linfa đổ bộ vào các tỉnh miền Trung Việt Nam hôm 11/10, khu vực này đến nay liên tiếp có mưa lớn, gây lũ lụt và lở đất. Tính đến 18/10, mưa lũ làm 84 người chết, 38 người mất tích, gần 53.000 hộ dân phải sơ tán. Sạt lở núi ở Quảng Trị khiến 22 người bị vùi lấp, 13 người thiệt mạng ở trạm kiểm lâm 67, Thừa Thiên Huế khi họ đang trên đường giải cứu 15 công nhân mất tích ở thuỷ điện Rào Trăng 3.
Ban chỉ đạo Trung ương về pḥng chống thiên tai cho biết, địa bàn bị thiệt hại rải khắp 10 tỉnh miền Trung và Tây Nguyên làm 12 tuyến quốc lộ, hơn 17.400 m đường giao thông địa phương bị sạt lở, hư hỏng, trong đó nặng nề nhất là Thừa Thiên Huế, Quảng Trị và Quảng Nam.
Theo Madge, trong hai đến ba ngày tới, Việt Nam có thể có thêm mưa bất thường ở khắp các khu vực ở miền Trung, một số nơi có thể có lượng mưa đến 1.200 mm. Diễn biến này do rănh áp thấp gió mùa hoạt động mạnh, có khả năng phát triển thành băo nhiệt đới yếu, khiến tổng lượng mưa tăng lên.
Về dài hạn, khả năng h́nh thành một cơn băo nhiệt đới mạnh hơn ở Biển Đông có thể đẩy rănh áp thấp gió mùa xuống miền nam Việt Nam, giúp thời tiết ở miền Trung tạnh ráo hơn.
Lũ lụt gây ngập úng ở Huế vào đầu tháng 10. Ảnh: Vơ Thạnh.
Giáo sư Kei Yoshimura, Khoa nghiên cứu môi trường tự nhiên, Đại học Tokyo, Nhật Bản, cho biết băo Linfa đổ bộ vào miền Trung Việt Nam là nguyên nhân chính gây mưa lớn bất thường. Bên cạnh đó, áp thấp nhiệt đới ở gần Philippines xuất hiện ngay sau Linfa, làm tăng hơi ẩm cho Linfa do chuyển động ngược chiều kim đồng hồ.
Brian Eyler, Giám đốc Chương tŕnh Đông Nam Á, Trung tâm nghiên cứu Stimson, Mỹ, lo ngại những trận lụt tương tự sẽ trở thành hiện tượng "b́nh thường mới" ở khu vực ven biển miền Trung Việt Nam. Khi mực nước biển dâng và tiến sâu vào đất liền, nước lũ sẽ dâng cao hơn so với trước đây.
Eyler cảnh báo khu vực ven biển sẽ bị xuống cấp thêm qua mỗi năm, do đó Việt Nam cần tính đến một vài phương án xử lư. Các lựa chọn gồm xây tường chắn, t́m khu tái định cư cho người dân hoặc t́m sinh kế mới cho họ, quy hoạch lại khu vực nông thôn và thành thị.
Chuyên gia này cho rằng với 30% dân sống ở vùng ven biển dễ bị lũ lụt, Việt Nam cần có phản ứng sáng tạo để các nước khác có thể coi như bài học kinh nghiệm, nếu không sẽ phải hứng chịu các thảm họa lũ lụt liên tiếp trong tương lai.
Yoshimura đề xuất Việt Nam nên thúc đẩy hoạt động của hệ thống cảnh báo lũ trong dài hạn. Dựa trên tiến bộ của thông tin từ vệ tinh và dự đoán bằng số, việc dự đoán lũ trước 24h là khả thi, giúp người dân sơ tán an toàn.
"Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến các đặc điểm của mưa và băo, do đó những kinh nghiệm trước đây có thể không c̣n hữu ích trong những thập kỷ tới", Yoshimura cảnh báo.