Viễn cảnh Thổ Nhĩ Kỳ rời khỏi NATO đă được nhắc đến nhiều trong thời gian qua, nhưng có thể đây là cuộc chia tay không êm thấm.
Thổ Nhĩ Kỳ đă hủy cuộc hội đàm quan trọng với Thụy Điển và Phần Lan nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến nỗ lực gia nhập Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) của hai quốc gia vùng Scandinavia này.
Tổng thống Tayyip Erdogan hôm 23/1/2023 nói rơ Thụy Điển không nên mong đợi Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ việc kết nạp họ vào NATO sau khi diễn ra một cuộc biểu t́nh ở thủ đô Stockholm, trong đó người biểu t́nh đă đốt cháy một quyền Kinh Koran.
Thụy Điển và Phần Lan mặc dù có lịch sử trung lập lâu đời nhưng đồng loạt nộp đơn xin gia nhập NATO sau khi chiến sự Ukraine bùng nổ hồi tháng 2/2022, nhưng họ đang vướng phải rào cản lớn từ Ankara.
“Thụy Điển không nên mong đợi sự hỗ trợ từ chúng tôi đối với việc gia nhập NATO sau khi diễn ra cuộc biểu t́nh được các quan chức Thụy Điển chấp thuận”, Tổng thống Erdogan nói rơ.
Ngoài việc đốt Kinh Koran, mới đây những người người Kurd tị nạn tại quốc gia Bắc Âu c̣n treo h́nh nộm của ông Erdogan trong cuộc biểu t́nh với mục đích châm biếm, khiến Ankara cảm thấy vô cùng tức giận.
Nếu Thổ Nhĩ Kỳ không ủng hộ việc kết nạp Thụy Điển vào NATO th́ “cánh cửa” đối với Phần Lan cũng đóng lại, khi hai quốc gia nói trên khẳng định chỉ vào NATO cùng nhau.
Trong tuần này, Phó chủ tịch Đảng Yêu nước (Vatan Partisi) - ông Ethem Sancak cho rằng những diễn biến gần đây trong quan hệ với Thụy Điển và Mỹ có thể khiến họ thực hiện các bước mạnh bạo hơn.
“NATO với những hành động khiêu khích đang khiến chúng ta phải có hành động như vậy. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ rời NATO sau 5 đến 6 tháng nữa”, ông Sancak cho biết trong cuộc phỏng vấn với tờ Aydinlik.
“Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương đang cố gắng khiến chúng tôi bị cuốn vào cuộc chiến ở Trung Đông. Cuối cùng, bạn có thể thấy một chiến dịch chống lại Kinh Koran ở Thụy Điển và Hà Lan”.
Theo ông Sancak, có tới 80% người dân Thổ Nhĩ Kỳ phản đối việc ở lại liên minh quân sự, chính trị gia này gợi ư Đảng Yêu nước sẽ phát động chiến dịch vận động rút khỏi NATO và đóng cửa tất cả các căn cứ quân sự nước ngoài trên lănh thổ của họ.
Căng thẳng giữa Washington và Ankara đă âm ỉ trong nhiều năm nhưng tăng mạnh sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi chương tŕnh tiêm kích F-35 Lightning II do nước này mua hệ thống pḥng không S-400 Triumf của Nga.
Gần đây, các cuộc đàm phán để Thổ Nhĩ Kỳ mua một lô tiêm kích F-16 Fighting Falcon hiện đại hóa, cùng với khí tài để nâng cấp phi đội F-16 hiện tại của nước này cũng đă bị đ́nh chỉ.
Các nghị sĩ Mỹ đang đóng băng thỏa thuận v́ lo ngại đ̣i hỏi chủ quyền của Thổ Nhĩ Kỳ với Hy Lạp. Theo nhận xét, việc Ankara ủng hộ Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO cũng sẽ không giúp giải quyết vấn đề.
Theo nhiều chuyên gia, có vẻ như những ngày Thổ Nhĩ Kỳ c̣n là thành viên NATO không c̣n nhiều, khi Ankara đang ngày càng trở thành “cái gai” gây nhức nhối cho khối.
Trong lịch sử, chưa quốc gia nào rời khỏi NATO, ngoài ra cũng chưa đất nước nào bị trục xuất - tuy vậy Thổ Nhĩ Kỳ có thể là trường hợp đầu tiên khi căng thẳng ngày càng khó dàn xếp.